مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

زندان برای بدهکاری است که پولدار است ولی ادای دین را به تأخیر می اندازد «لىّ الواجد يحلّ عقوبته و عرضه»1 (لی ّ) به معنی تأخیر انداختن و الواجد به معنی پولدار است، ولی اصل بر این است که زوج پول‌دار نیست و باید دادگاه بررسی کند اگر به نتیجه رسید که پولدار است و بدهی خود را نمی‌پردازد می واند او را زندان بیندازد والا جایز نیست.

حقّ زوجه درگرفتن مهریّه قبل از تمکین مجدّد ثابت است، مشروط بر این‌که مهر حال بوده باشد، نه بر ذمّه زوج.

عدم توانایی پرداخت زوج قرینه است بر این‌که منصرف به عندالقدرة والاستطاعة می شود و دادگاه ها هم نباید حکم عندالمطالبه را پیاده کنند؛ مانند جایی که مهریه مثلاً 200 سکه است و زوج قطعاً نمی تواند آن را در یک روز یا یک هفته بپردازد.

در عقدنامه‌ها مهریه را گاهی به‌صورت عندالمطالبه و گاهی عند القدره والاستطاعه می نویسند که هر دو جایز است و اصرار بر عندالمطالبه هیچ دلیلی ندارد و اگر عندالقدره نوشته شود در شرایط فعلی بسیار بهتر است.

در صورت شرط بکارت یا هر شرط کمال و عدم نقص ـ خواه به‌صورت ذکر در عقد باشد یا قبل از آن ـ چنانچه خلاف آن ثابت شود حقّ فسخ دارد و هرگاه دخول حاصل نشده باشد، مهر به‌کلى ساقط است و اگر حاصل‌شده باشد، مهرالمثل پرداخته می‌شود و سپس از کسى که تدلیس کرده می‌گیرد.

در فرض سؤال، زوجه می‌تواند تازمان دريافت مهريه ازتمكين خوددارى نمايد و اگر زوج قادر نيست، تقسيط می‌شود و با قسط اوّل بايد تمكين كند.

تعیین مهریه‌ی سنگین حرام نیست اما کار مناسبی نیست و مهریه‌های فوق‌العاده سنگين که نشان از سفاهت زوج می‌دهد، يا قرينه بر عدم قصد جدي نسبت به آن است باطل است و تبديل به مهرالمثل می‌شود، ولي اصل عقد درهرحال صحيح است.

در مصالحه، باید دو طرف حساب باهم مصالحه کنند و داماد نمی تواند از طرف پدر مصالحه را انجام دهد؛ ولی انتقال ذمّه یا تضمین آن راه‌حل مناسبی است به این صورت که در نقل ذمّه به ذمّه، بدهی فرد دیگری را بر ذمّه خود می‌گیرد؛ مانند جایی که فردی به طلبکار مراجعه می کند و می گوید بدهی فلان شخص بر عهده من است و طلبکار نیز قبول می¬کند. در اینجا بدهی منتقل می شود و شخص ثالث هم نمی تواند در آینده برای دریافت بدهی به بدهکار مراجعه کند؛ و یا ضمن ذمّه به ذمّه است؛ مانند غالب ضمان های امروزی که اگر بدهکار بدهی پرداخت نکرد، ضامن باید پرداخت کند. در این صورت، بدهی منتقل نمی شود و بدهکار مدیون است و اگر از ضامن بگیرند، ضامن می تواند خسارت را از بدهکار طلب کند و در نظر داشته باشید در هر دو صورت نقل یا ضمن ذمّه به ذمّه قبول طلبکار شرط است.در این مسئله نیز داماد می تواند بدهی پدر را یا به ذمّه خود منتقل کند و یا تضمین نماید که با قبول زوجه صحیح است.

الف) هرکدام باید مهرالمثل جداگانه بپردازند.ب) هرگاه تکرار شود ظاهراً یک مهر بیشتر ندارد مگر این‌که مهر را بپردازد و مجدداً تجاوز کند.

پرداخت مهریه به قیمت فعلی که قیمت کاذب است لازم نیست. شوهر می‌تواند مبلغی را علی‌الحساب بپردازد و هر زمان قیمت سکه به قیمت معقول رسید مطابق آن قیمت محاسبه کند.

معیار مهرالمثل این است که ببینید در عرف محل چنین زنی با چنین شرایطی به تصدیق افراد آگاه معمولاً چقدر مهر دارد و اگر عرف محل از مسیر صحیح منحرف باشد باید عرف محل‌های دیگر را در نظر گرفت.

هرگاه مرد در پرداخت مهریّه به عسر و حرج بیفتد باید به‌صورت اقساط از او گرفت، به‌نحوی‌که حقّ زن نیز رعایت گردد.