مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

كسى كه نايب در انجام حج مى‌شود، بايد داراى شرايط ذيل باشد: 1. بلوغ بنا بر احتياط واجب، بلكه در نيابت از حج واجب، بلوغ لازم است.2. عقل. 3. ايمان (بنا بر احتياط واجب).4. اطمينان به انجام دادن عمل. 5. آگاهى از احكام حج، هرچند با راهنمايى ديگران.6. بر خود نايب در آن سال حج واجبى نباشد. البتّه اگر واجب باشد نيابت او صحيح است، ولى به خاطر ترك حج واجب گناه كرده است.7. احتياط مستحب آن است كه در ترك بعضى از افعال حج معذور نباشد، ولى عذرهايى كه در خود حج پيش مى‌آيد مانعى ندارد.

نيابت غير بالغ اشكال دارد؛ هرچند اگر چندين بار به مکه مشرّف شده و به تمام مناسك و احكام حج آگاهى داشته و نزديك سنّ بلوغ باشد، نيابت غير بالغ در بقيّه عبادات نيز اشكال دارد.

اگر در تمام مدّت حج عاقل باشد مانعى ندارد.

بنا بر احتياط واجب در تمام اعمال حج و عمره به‌استثنای قربانى شرط است.

تنها با اجير كردن كسى براى حج از طرف ميّت، ذمّه او ادا نمى‌شود، مگر زمانى كه اطمينان حاصل شود او حج را بجا آورده است.

چنانچه نايب بعد از احرام و داخل شدن در حرم بميرد ذمّه ميّت ادا مى‌شود و فرقى ميان اقسام حج و نيابت نيست؛ و اگر بعد از احرام و قبل از دخول در حرم بميرد احتياط آن است كه دوباره اجير بگيرند؛ و اگر قبل از احرام بميرد، بايد دوباره اجير بگيرند. اين حكم در مورد نايب از حی نيز صادق است.

كسى كه حج بر او واجب شده (چه سال استطاعتش باشد و چه از قبل حج بر وى مستقرشده باشد) نمى‌تواند از طرف ديگرى براى حج اجير شود، ولى اگر اين كار را كند حج نيابتى وى صحيح مى‌باشد؛ هرچند گناه كرده است و كسى كه مستطيع نيست مى‌تواند حج نيابتى بجا آورد و با رسيدن به مکه از اين طريق مستطيع نمى‌شود.

كسى كه براى حج نيابتى اجیرشده، سپس در همان سال، استطاعت مالى پیداکرده، چنانچه مورد اجاره همان سال باشد، بايد حج نيابتى را بجا آورد و اگر استطاعت او باقى ماند، در سال آينده براى خودش حج بجا آورد.

احتیاطاً عمره را تمام كند و طواف نساء را بجا آورد و سپس به ميقات برگردد و براى حج خودش محرم شود. اين در صورتى است كه اجير نشده باشد، وگرنه اجاره او صحيح است و در آن سال مستطيع نيست.

بايد حج را فقط به‌قصد نيابت انجام دهد، ولى اگر اجير نشده در حكم مستطيع است و حج او حج واجب محسوب مى‌شود.

حج مزبور به نيابت از پدر صحيح بوده ولى كار خلافى انجام داده، چون خودش مستطيع بوده است و در اولین فرصت بايد براى خودش حج بجا آورد.

حج اوّل صحيح بوده و حج نيابتى او نيز صحيح است و استطاعت از امرارمعاش با وجوهات شرعيه حاصل مى‌شود.