عدم اختصاص مضاربه به سکههای طلا و نقره
آیا فقط با سکههای طلا و نقره میتوان مضاربه انجام داد، یا با هر مالی میتوان انجام داد؟
لازم نيست مضاربه حتماً با سکّههای طلا و نقره باشد بلكه با هرگونه مالى مضاربه صحيح است.
اقدام داوطلبانه عامل در قبول ضرر
آیا در معاملات بانکها که بهصورت مضاربه است، اگر بانک که عامل است ضرر را بپذیرد، مخالف عقد مضاربه نیست؟
درصورتیکه خود عامل داوطلبانه برای جلب اعتماد سرمایهگذاران ضرر را قبول کند، مانعی ندارد.
به عهده گرفتن ضرر از سوی یکطرف
آیا در مضاربه یکطرف میتواند ضرر را بر عهده بگیرد؟
جایز نیست مگر در ضمن عقد خارج لازم دیگر.
عدم لزوم محاسبه سهم طرفين بهصورت درصد در مضاربه
آیا در مضاربه لازم است سهم دو طرف حتماً بهصورت درصدى از منافع (مانند نصف و ثلث و مانند آن) باشد؟
لازم نیست؛ بلكه میتوان سهم يكى از دو طرف را در مقدار معيّنى قرارداد، مثلاً گفت در برابر فلان مقدار سرمايه، ده هزار تومان از منافع سهم او میشود، بهشرط اينكه مضاربه مزبور سودى بيش از اين مقدار داشته باشد وگرنه صحيح نيست.
عدم فرق بین نقد بودن یا جنس بودن سرمایه در مضاربه
آیا در عقد مضاربه باید سرمایه نقد باشد یا میتواند جنس هم باشد؟
تفاوتی نمیکند و در هر دو صورت صحیح است.
مضاربه با سرمایهگذاری در امور تولیدی و تجاری
آیا برای انجام مضاربه حتماً باید در امور تجاری سرمایهگذاری کرد یا اینکه در امور تولیدی هم میتوان جهت مضاربه سرمایهگذاری کرد؟
شرط نيست سرمایهگذارى حتماً براى امور تجارى باشد، بلكه سرمایهگذاری در امور توليد (صنعتى، كشاورزى و دامدارى و مانند اینها) را نیز شامل میشود، بنابراين خريد سهام کارخانهها و استفاده از منافع آنها نيز صحيح است.
انجام مضاربه با کفار حربی
آیا با کفار حربی میتوان مضاربه و دیگر معاملات را انجام داد؟
درصورتیکه باعث تقویت آنها نشود و شرایط معامله کاملاً حاصل باشد مانعی ندارد.
قبول یا رد ادعای عامل در مورد ضرر کردن
آیا اگر عامل ادّعا کند ضرر کرده است و یا سودی نبرده است، باید از او پذیرفت؟
اگر فرد بدسابقه یا متّهمی نباشد باید بپذیریم و چون سرمایه در دست عامل امانت است، سرمایهگذار تنها میتواند او را قسم دهد. «لیس علی الأمین إلاّ الیمین».
تکلیف عامل در قبال بدهیها و خسارات وارده
آيا عامل صرفاً ضامن تلف شدن اصل سرمايه است، يا علاوه بر آن ضامن بدهیهای حاصله و خسارات وارده ناشى از اتلاف اصل سرمايه نيز میباشد؟توضيح اینکه شخص «الف» طی عقد مضاربه یکمیلیون تومان به شخص «ب» تحويل میدهد و شخص «ب» بدون تعدّى و تفريط اصل سرمايه را تلفکرده و مبلغ دو ميليون تومان نيز بدهكار میشود و به سرمایهگذار مراجعه نموده و خواستار پرداخت بدهى از سوى وى به علّت عدم تعدّدى و تفريط میگردد. سرمایهگذار علیرغم اینکه عدم تعدّدى و تفريط را قبول دارد، مجوّز شرعى پرداخت بدهى را طلب مینماید. حكم شرعى چيست؟
شخص عامل در صورت عدم تعدّى ضامن خسارتهای سرمايه نيست، امّا بدهیهای ديگر را خودش بايد بپردازد.
قرارداد عامل با عامل دوم
آيا در مضاربه عامل میتواند با اجازه مالك، با عامل دوّم قرارداد ببندد؟ خواه به اين صورت كه خودش را وكيل مالك قرار دهد، يا خودش را عامل مالك قرار داده و با عامل دوم قرارداد منعقد نمايد؟ در ضمن قرارداد دوم فقط به نفع عامل اوّل است؟
درصورتیکه مالك اصلى چنين اجازهای داده باشد مضاربه دوم صحيح است؛ ولى عامل اوّل نمیتواند سودى از اين معامله دريافت دارد، مگر اینکه كارى انجام داده باشد و مبلغ اضافى را در مقابل آن قرار دهد.