شرایط صحت تعیین سود در مضاربه
کسى مبلغى پول را در اختیار دیگرى قرار میدهد تا آن را به گردش درآورده و سود حاصله را بهطور مساوى تقسیم کنند ازآنجاییکه کسى که پول میگیرد به علّت داشتن شریک نمیتواند بهطور دقیق سود حاصله را حساب کند اظهار میدارد این پول یعنى مثلاً هر صد هزار تومان بهطور تقریبى میتواند ماهانه سه هزار تومان براى هرکدام سود حاصل کند، آیا این مضاربه صحیح است؟
این مضاربه با سه شرط صحیح است:الف) اینکه قرارداد طبق مضاربه با تعیین سهم سود هر یک، تنظیم شود یعنى معلوم شود از سود حاصل چند درصد مربوط به سرمایهگذار و چند درصد مربوط به شخص کار کننده است (در ضمن اگر ضررى حاصل شد باید آن را بپذیرد).ب) باید صاحبمال بهطرف وکالت دهد که بعد از حاصل شدن منفعت سهم او را به مبلغ موردنظر صلح کند.ج) زمانى که منفعتى حاصل نشده پول ماهانهای که میپردازد باید بهعنوان علیالحساب باشد.
عدم علم یا شک به نوع سرمایهگذاری در مضاربه
در مضاربه اگر مشخص نباشد طرف مقابل با سرمایه چهکاری انجام میدهد یا اینکه طرف مقابل مشخص کند ولی ما شک داشته باشیم یا اینکه طرف مقابل خارجی باشد، قرارداد چه حکمی دارد؟
اگر وکالت مطلقه داده شود برای انتخاب هر نوع معامله و واقعاً معاملهای صورت گیرد، مانعی ندارد.
شراکت در معامله با شرط شرکت در سود فقط و تعیین مقدار سود
اگر به یک نفر پول بدهم و به او بگویم من شریک در سود هستم و نه ضرر؛ و تو باید ماهیانه فلان مبلغ به من بدهی رباست؟
اینچنین سود گرفتن شرعاً اشکال دارد. اگر بخواهيد ربا نشود بايد در معامله اول بگوييد طبق شرايط مضاربه با شما قرارداد میبندم سپس يک معامله جدا هرچند کوچک انجام دهيد و در ضمن معامله دوم شرط کنيد که زیانهای ضمني معامله اول بر عهده اوست.
اعتراف عامل به عدم فعالیت اقتصادی در مضاربه
اگر شخص سرمایهای را برای مضاربه گرفته و در طول این مدت سود پرداخت کرده ولی بعداً اذعان کند که بدون کار اقتصادی مشروع ربا پرداخت کرده تکلیف صاحب سرمایه چیست؟
درصورتیکه پول را قبلاً بهعنوان سود مضاربه داده در حکم اقرار است و بازگشت از این اقرار قابلقبول نیست مگر اینکه یقین پیدا کند ربا بوده که در این صورت نسبت به آنچه مصرف کرده است تکلیفی ندارد و باقیمانده را باید به مالک اصلی برگرداند.
قبول ادعای عامل در مضاربه
آیا اگر عامل ادّعا کند ضرر کرده است و یا سودی نبرده است، باید از او پذیرفت؟
اگر فرد بدسابقه یا متّهمی نباشد باید بپذیریم و چون سرمایه در دست عامل امانت است، سرمایهگذار تنها میتواند او را قسم دهد. «لیس علی الأمین إلاّ الیمین»