خمس گنج مشترک
اگرچند نفر باهم گنجی را بیابند محاسبه خمس چگونه است؟
اگر دو يا چند نفر گنجى پيدا كنند همه در آن شریکاند و طبق قراردادى كه دارند عمل مىكنند و سهم هر يك به حدّ نصاب برسد خمس دارد.
اگر دو يا چند نفر گنجى پيدا كنند همه در آن شریکاند و طبق قراردادى كه دارند عمل مىكنند و سهم هر يك به حدّ نصاب برسد خمس دارد.
اگرچند نفر چيزى را از معدن استخراج كنند بايد بعد از كم كردن مخارج، خمس آن را بدهند، خواه كم باشد يا زياد بنا بر احتياط واجب.
هرگاه چند نفر جواهراتى را از دريا بيرون آورند بنا بر احتياط واجب لازم نيست سهم هرکدام بهاندازه نصاب برسد، بلكه اگر مجموعاً بهاندازه نصاب باشد بايد خمس آن را بدهد.
چنانچه زمانی که هدیه گرفت باردار نبود حکم درآمد را دارد.
بعد از فروش تمبر، اگر پول حاصله تا آخر سال خمسى خرج نشود خمس دارد.
هرگاه كافر ذمی زمينى را كه از مسلمانى خريده به مسلمان ديگرى بفروشد خمس ساقط نمىشود، همچنين اگر بميرد مسلمانى آن زمين را از او به ارث ببرد احتياط واجب آن است كه خمس آن را بپردازد، اگر كافر ذمی در موقع خريد زمين شرط كند كه خمس آن را ندهد، يا شرط كند كه فروشنده خمس آن را بدهد، شرط او باطل است و بايد خمس آن را خودش بپردازد، ولى اگر شرط كند فروشنده بهجای او مقدار خمس را بدهد عمل به اين شرط لازم است.
هرگاه کافر ذمی یعنی کافری که بهصورت یک اقلیت سالم در کنار مسلمانان زندگی میکند و شرایط ذمّه را پذیرفته، زمینی را از مسلمان بخرد باید بجای زکات عواید آن، دو برابر زکات معمولی را بپردازد.
در این صورت به قیمت آن خمس تعلّق نمیگیرد؛ مخصوصاً اگر بخواهند آن را تبدیل بهمثل کنند
اشکالی ندارد و درواقع خمس بدهی است ولی در این صورت پدر از ثواب آن بهرهای نمیبرد.
اگر فرزند یک سال بعد از بلوغ صاحب آن بود باید خمس اصل سهام (بنا بر احتیاط واجب) بدهد و اگر بعد از یک سال سودی از آن بهدستآمده است و مصرف نشده است باید خمس سود را نیز بدهد.
اگر مهر زن عین خارجى نبوده و چیزى در ذمه شوهرش باشد مثلاً مهر او 14 سکه بهار آزادى در ذمه شوهرش باشد، اگر افزایش قیمت پیدا کند مشمول خمس نیست، اما اگر مهر او عین خارجى باشد مثلاً دو دانگ از فلان زمین و یا 14 سکهای که شوهر براى او خریده و یا به او تحویل داده، در آن زمان که مهر او میگردد، مشمول خمس نیست اما به مازاد قیمت آن در سال بعد خمس تعلق میگیرد.