مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

آلوده کردن رودخانه ها و دریاچه ها به طورى که موجب اتلاف جانداران آبزى شود و در نتیجه مردم گرفتار خسارت و زیان گردند، جایز نیست.

احتیاط آن است که حق الناس مقدم بر حق الله است .

بايد به ورثه او پرداخت شود و اگر ورثه او را به هيچ وجه نمی شناسید، از طرف صاحب وجه صدقه بدهيد.

در صورت امكان معادل حقّ او را به دستش برساند، يا به شكلى با هم مصالحه كنند، و اگر اين كار ممكن نيست توسّط شخص ثالث، يا بوسيله حواله بانكى، يا توسّط پست برايش ارسال نمايد. و چنانچه به او دسترسى ندارد به نيّتش به فقرا صدقه دهد.

آرى بعد از تكليف موظّفيد حقّ ‏النّاس‏ را بپردازيد.

در صورت امکان از صاحبان حق حلالیّت بطلبید و اگر این کار ممکن نیست برای آنها کار خیر کنید تا آنها از شما راضی شوند.

بر مستمع طلب حلالیت لازم نیست ولی احتیاط مستحب است.

در صورتی که خود والدین با رضایت آن مبلغ را پرداخت کرده اند تکلیفی ندارید در غیر این صورت باید حق آنها را بدهید و یا حلالیت بطلبید.

در اینگونه موارد اشکالی ندارد که نماز را کمی به تأخیر بیاندازید زیرا جنبه حق الناس دارد.

یعنی حق مردم كه بر گردن انسان است و حق‎الناس به حقوق مالی اختصاص ندارد و جان و آبروی افراد را نیز در برمی‌گیرد.

در صورتى که خیانت در امانت سبب اتلاف عین، یا منفعت شده حق الناس است و باید خسارت را به صاحب آن بدهد.

در حال حاضر که بسیارى از کارها در اجتماع به صورت صف و قرار گرفتن در نوبت انجام مى شود این امر، یک حقّ عقلایى محسوب مى گردد، یا به تعبیر دیگر از بین بردن آن نوعى ظلم به حساب مى آید و مشمول ادلّه حرمت ظلم و تعدّى بر حقوق مردم است البته در مواردى که در عرف عقلا استثنا مى شود، مثل یک بیمار اورژانسى در مطّب دکتر و مانند آن، اشکالى ندارد.