وصیت مجنی علیه بر قصاص یا عفو جانی
در صورتى که مجنىّ علیه از زنده ماندن خود مأیوس شده باشد، آیا مى تواند در مورد تبدیل قصاص نفس به دیه، یا مصالحه، یا عفو جانى، وصیّت نماید؟
او مى تواند در حال حیات خود جانى را عفو کند، و نسبت به یک سوم دیه نیز وصیّت نماید. امّا نسبت به وصایاى دیگر او، احتیاط واجب آن است که ورثه (اگر صغیر در میان آنها نباشد) به آن عمل کنند.
فروش یا اهداء عضو قطع‌شده در حد یا قصاص
آيا فروش عضو قطع‌شده در حدّ يا قصاص، يا واگذارى آن به مسلمان ديگر جايز است؟
اگر به‌منظور پيوند به انسان ديگرى باشد (همان‌گونه كه در پيوند كليه مرسوم است) با اجازه صاحب آن جايز است.
حکم اثبات دیه با قسامه در جنایت بر اعضا
آیا قصاص در اطراف با قسامه قابل‌اثبات است؟
قسامه در جنایت اعضا نیز ثابت است ولى به‌وسیله آن تنها دیه ثابت می‌شود نه قصاص.
حکم قصاص مردی که همسرش را به قتل رسانده
در صورتى که مردى زوجه اش را عمداً به قتل برساند و ورّاث مقتوله منحصر به مادر و یک دختر باشد و با عنایت به عدم امکان قصاص پدر توسط دختر و تقاضاى قصاص قاتل توسّط مادر مقتوله: الف) با عنایت به لزوم پرداخت نصف دیه توسط متقاضیّه قصاص به قاتل، آیا نسبت به سهم دختر باید دیه پرداخت کند یا خیر و با توجّه به این که قاتل داراى پدر مى باشد که جدّ صغیره محسوب مى شود، آیا رعایت غبطه صغیر، و تقاضاى دیه یا عفو به عهده جد مى باشد یا خیر؟ ب) در صورت امتناع و یا عدم توانایى مالى متقاضى قصاص نسبت به پرداخت دیات متعلّقه، آیا حقّ قصاص ساقط یا تبدیل به دیه مى گردد یا اجراى آن به تأخیر مى افتد و در صورت تاخیر، آیا محکوم از زندان آزاد مى گردد یا خیر؟
باید سهم دیه دختر را بپردازد ظاهراً جدّ صغیره در این امر ولایت دارد. اگر امیدى به توانایى ولىّ دم درآینده نه چندان دور باشد باید در انتظار آینده بود و محکوم با اخذ وثیقه کافى از زندان آزاد مى شود ولى اگر امیدى نیست ملزم به پرادخت دیه مى شود.
وظیفه قاضی در صورت اقرار دیگری به قتل بعد از صدور حکم قصاص با قسامه
در يك منازعه دسته جمعى بر اثر اصابت سنگ به ناحيه سر شخصى، وى به قتل مىرسد، على رغم انكار متّهم، به لحاظ وجود قرائن ظنيّه شخصى، با اجراى مراسم قسامه به وسيله اولياى دم، متّهم به قصاص نفس محكوم مىشود ولی در حين اجراى حكم، فرزند متّهم اقرار به قتل مىنمايد و مىگويد كه مىخواسته شخص ديگرى را كه يكى از بستگانش را به سختى مجروح كرده است، با سنگ مضروب نمايد؛ ولى سنگ به مقتول كه در مجاورت شخص مورد نظر بوده، برخورد كرده است. اينك با فرض اين كه عمل هر دو نفر (شخصى كه ابتدا محكوم به قصاص شد و مُقِرّ) در صورت انتساب قتل به هر كدام، و با توجّه به اين كه اولياى دم با اعلام نظر خود مبنى بر اين كه قتل به وسيله اوّلى صورت پذيرفته، على رغم اصرار دادگاه در اعلام شكايت عليه يكى از دو نفر، عليه هيچ كدام از اين دو بطور منجّز اعلام شكايت ننموده بلكه اعلام داشتهاند، از هر كدام كه دادگاه او را قاتل تشخيص دهد، شاكى و تقاضاى قصاص دارند؛ حال سؤال این است که تكليف دادگاه در مواجهه با شكايت اولياى دم، كه تعيين قاتل را به دادگاه واگذار نمودهاند، چيست؟ آيا اقرار شخص دوّم مىتواند به عنوان قرينه معارضى، موجب خروج موضوع (از باب لوث) نسبت به شخص اوّل گردد؟
هرگاه علم قاضى طبق موازين، حاصل شده باشد و با اقرار فرد دوّم متزلزل نشود، حكم قصاص فرد اوّل با اجازه اولياى دم ثابت است. و اگر اقرار مزبور تزلزل در علم قاضى ايجاد كند، ولى لوث در طرف شخص اوّل باشد، بايد به قسامه مراجعه شود و اگر اقرار مانع لوث گردد، بايد به اقرار عمل كرد.
حکم قصاص در مورد فردی که بعد از قتل کافر مسلمان شده
با توجّه به عدم جواز قصاص مسلمان در برابر کافر، آیا اسلام آوردن قاتل پس از ارتکاب قتل کافر، مانع از اجراى قصاص مى شود؟ و آیا بین اسلام آوردن ظاهرى (به انگیزه فرار از قصاص) با اسلام واقعى قلبى تفاوتى در حکم به وجود می آورد؟و
آرى، در صورتى که مسلمان شود مانع قتل اوست و قصاص ساقط می شود امّا اگر مقتول از کفاری باشد که دیه دارد، دیه را ضامن است.ما مامور به ظاهر هستیم، مگر این که یقین به دروغ گفتن او داشته باشیم.
مشمول قاعده درء در قصاص و دیات
آیا قاعده درء اختصاص به باب حدود دارد، یا شامل ابواب قصاص، دیات و تعزیرات نیز مى شود؟
شامل قصاص و تعزیرات نیز مى شود.
جواز قصاص چند نفر با اثبات قتل از طریق قسامه
آيا با قسامه مىتوان چند نفر را كه متّهم به قتل هستند قصاص نمود؟
در صورتى كه شرايط قسامه جمع باشد، با ردّ فاضل ديه مانعى ندارد.
حکم قصاص شخص مظنون به قتل قبل از ثبوت حکم
شخصى بر اثر اصابت دو گلوله کلاشینکف کشته شده است، مظنونین به قتل چهار نفرند که در دست سه نفر آنها که در حال حاضر متوارى مى باشند اسلحه کلاش بوده و در دست نفر چهارم که دستگیر شده، اسلحه برنو بوده است. با این وصف، آیا اولیاى دم مى توانند تقاضاى قصاص نفر چهارم را بنمایند و بطور کلّى قضیّه تابع چه حکمى است؟
تا استناد قتل طبق موازین شرعیّه به او ثابت نشود حقّ قصاص ندارند.
اجبار قاتل به پرداخت دیه به جای قصاص
اگر ولىّ دم در قتل عمد به جای قصاص مطالبه دیه کند، و قاتل حاضر به پرداخت آن نشود، آیا مى توان او را به پرداخت دیه محکوم نمود؟
دیه در قتل عمد تنها با توافق طرفین قابل وصول است، و نمى توان قاتل را اجبار کرد.
تقاضای قصاص پدر به جهت قتل مادر (همسر قاتل)
مردى همسر خود را به قتل مى رساند و اولیاى دم، از جمله فرزندان مقتول، تقاضاى قصاص مى نمایند، با توجّه به این که اگر پدر فرزند خود را بکشد، قصاص نمى شود، آیا فرزندان مى توانند تقاضاى قصاص پدر را بنمایند؟
در فرض مسأله، فرزندان نمى توانند تقاضاى قصاص براى پدر کنند; بلکه مى توانند از او دیه بگیرند.
