مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

وقف كننده بايد بالغ و عاقل و داراى قصد و اختيار باشد و شرعاً حق تصرّف در اموال خود را داشته باشد، بنابراين انسان سفيه يا بدهكارى كه حاكم شرع او را از تصرّف در اموالش منع كرده اگر چيزى از اموال خود را وقف كند صحيح نيست.

اوّل: توانايي عمل به نذر را در آن زمان يا آن مکان ندارد، ولي با تغيير آن به زمان و مکان ديگر مي تواند عمل کند، در اين صورت از قبيل تعدد مطلوب است و در نزديک ترين مورد به موارد نذر، آن را مصرف مي کند مانند نذر اطعام روز عاشورا در مسجد خاص، در صورتي که مسجد مزبور را خراب کرده اند؛ بايد در مسجد ديگري اطعام کند.دوم: موضوع نذر در شرايطي طالب نداشته باشد. مانند نذر غذايي خاص در منطقه اي که در آن روز غالباً آن غذا را مي پزند و از اين اطعام استقبال نمي شود، در اين شرايط نيز مي توان نوع غذا را تغيير داد.

وكيل و موكّل هر دو بايد عاقل و بالغ و رشيد (كسى كه اموال خود را بيهوده مصرف نكند) باشند و وكالت را از روى قصد و اختيار انجام دهند.

بايد بالغ و عاقل‏ باشند و از روى قصد و اختيار اقدام كنند و نيز بايد ممنوع التّصرّف در اموال خود نباشند (مانند آدم سفيهى كه مال خود را نمی‌تواند سرپرستى كند و بيهوده مصرف می‌نماید).

آری؛ كسى كه با سرمايه شركت معامله مى‏كند اگر برخلاف قراردادى كه با او كرده‏اند خریدوفروش كند و خسارتى پيش آيد ضامن است.

هرگاه زنى كودكى را شیر دهد با نُه شرط سبب محرم شدن خواهد بود: 1- شیر از ولادت باشد، بنابراين اگر پستان بدون تولّد فرزندى شیر پيدا كند و كودكى از آن بنوشد سبب محرميّت نمى‏شود. 2- بچه از زن زنده بخورد، پس اگر پستان زن مرده‏اى را به دهان بگيرد و شير بخورد اثرى ندارد. 3- شیر آن زن از حرام نباشد، بنابراين اگر شیر بچه ‏اى را كه از زنا به دنيا آمده به بچه ‏اى بدهند به كسى محرم نمى‏شود. 4- شیر را از پستان بمكد، ولى احتياط واجب آن است اگر شیر را در گلوى بچه بريزند با آن زن و محارم او ازدواج نكند. 5- شیر را با چيز ديگر مخلوط نكنند. 6- شیر مربوط به يك شوهر باشد، بنابراين اگر زنى را كه داراى شیر است طلاق‏ دهد بعد شوهر ديگرى كند و از او باردار شود و تا موقع وضع حمل شیرى كه مربوط به شوهر اوّل داشته باقى بماند و مثلًا كودكى را هشت دفعه از شیر مربوط به شوهر اوّل و هفت دفعه از شیر مربوط به شوهر دوم شير دهد آن كودك به كسى محرم نمى‏شود، همچنين اگر زنى از شیر مربوط به شوهر اوّل كودكى را بطور كامل شیر دهد و بعد از شیر مربوط به شوهر دوم كودك ديگرى را شیر دهد آن‏دو به يكديگر محرم نمى‏شود. 7- كودك به واسطه بيمارى شیر را قى نكند، ولى احتياط واجب آن است در اين صورت كسانى كه به واسطه شیر دادن به آن بچه محرم مى‏شوند با او ازدواج نكنند و نگاه محرمانه هم به او ننمايند. 8- كودك پانزده مرتبه، يا يك شبانه روز شیر كامل بخورد، يا آن مقدار شیر به او بدهند كه بگويند از آن شیر استخوانش محكم شده و گوشت در بدنش روييده است و احتياط مستحب آن است كه اگر ده مرتبه شیر بخورد كسانى كه به واسطه شیر خوردن با او محرم مى‏شوند با او ازدواج نكنند و نگاه محرمانه نيز به او ننمايند. 9- دو سال كودك تمام نشده باشد، بنابراين بعد از تمام شدن دو سال اگر به او شیر دهند به كسى محرم نمى‏شود، حتّى اگر پيش از تمام شدن دو سال چهارده مرتبه و بعد از آن يك مرتبه شیر بخورد با كسى محرم نمى‏شود، ولى اگر از موقع زاييدن زن بيش از دو سال گذشته باشد و شیر او باقى باشد و بچه ‏اى را شیر دهد احتياط واجب آن است كه با زنانى كه به واسطه شیر خوردن با او محرم مى‏شوند ازدواج نكند و نگاه محرمانه هم ننمايد.

طرفین بیمه، باید بالغ و عاقل باشند و قرارداد بیمه را از روى اراده و اختیار انجام دهند و هیچ کدام سفیه نباشند، علاوه بر این باید تمام خصوصیّات را معیّن کنند از جمله:1ـ تعیین مورد بیمه که فلان وسیله نقلیّه یا فلان ساختمان و فلان شخص است. 2ـ تعیین دو طرف قرارداد. 3ـ تعیین اقساط و مبلغى را که بیمه کننده باید بپردازد. 4ـ تعیین زمان بیمه که مثلاً از فلان روز تا یک سال است. 5ـ تعیین خطرهایى که موجب خسارت مى شود، مانند خطر آتش سوزى یا بمباران یا غرق شدن یا سرقت یا وفات یا بیمارى، یا هرگونه خطر دیگر. 6ـ تعیین سقف قیمت چیزى که بیمه شده مثلاً فلان خانه به مبلغ دومیلیون تومان یا کمتر و بیشتر بیمه شده است، یا به قیمت عادلانه روز و مانند آن و به هر حال باید اصول کلى که در بیمه در میان عرف عقلا رایج است رعایت شود.

مردى كه همسر خود را طلاق مى‏دهد بايد عاقل و بنابر احتياط واجب بالغ باشد و به اختيار خود طلاق دهد بنابراين طلاق از روى اجبار باطل است و نيز بايد قصد جدّى داشته باشد، بنابراين اگر صيغه طلاق را به شوخى بگويد صحيح نيست.

بنابر احتياط واجب بايد صيغه طلاق به عربى صحيح خوانده شود و واجب است دو مرد عادل آن را بشنوند، اگر خود شوهر بخواهد صيغه طلاق را بخواند و اسم زن او مثلًا فاطمه است مى‏گويد: «زَوْجَتِي فاطِمَةُ طالِقٌ» (يعنى همسرم فاطمه از همسرى رهاست) و اگر ديگرى را وكيل كند آن وكيل بايد بگويد: «زَوْجَةُ مُوَكِّلِي فاطِمَةُ طالِقٌ» يعنى همسر موكّل من رهاست.

مسافرى كه خرجى او تمام‌شده، يا اموالش به سرقت رفته، يا مركبش ازکارافتاده، چنانچه سفر او سفر معصيت نباشد و نتواند با فروختن چيزى يا قرض كردن مالى خود را به مقصد برساند، می‌تواند زكات بگيرد، هرچند در وطن خود فقير نباشد و لازم نيست بعد از رسيدن به وطن مقدارى را كه از باب زكات گرفته برگرداند، ولى اگر بعد از رسيدن به وطن چيزى از زكات زياد آمده باشد بايد آن را به حاكم شرع بدهد و بگويد زكات است.

زكات فطره بر تمام كسانى كه قبل از غروب شب عيد فطر بالغ و عاقل و غنى باشند واجب است، يعنى بايد براى خودش و كسانى كه نانخور او هستند، هر نفر به اندازه يك صاع (تقريباً سه كيلو) از آنچه غذاى نوع مردم آن محل است، اعم از گندم و جو يا خرما يا برنج يا ذرت و مانند اينها به مستحق بدهد و اگر پول يكى از اينها را بدهد كافى است.

زكات فطره را بنابر احتياط واجب بايد فقط به فقرا و مساكين بدهند مشروط بر اين‏كه مسلمان و شيعه دوازده امامى ‏باشند و به اطفال شيعه كه نيازمند هستند نيز مى ‏توان فطره داد، خواه به مصرف آن ها برسانند يا از طريق ولىّ طفل به آن ها تمليك كنند؛ ولی فقيرى كه فطره مى ‏گيرد لازم نيست عادل باشد، هر چند احتياط واجب آن است كه به شرابخوار و كسى كه آشكارا معصيت كبيره مى ‏كند فطره ندهند و همچنين به كسانى كه فطره را در معصيت خداوند مصرف مى ‏كنند.