مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

اگر ميّت بيش از يك زن داشته باشد در صورت نداشتن فرزند چهار يك اموال او و در صورت داشتن فرزند، هشت‌یک آن به‌طور مساوى ميان زنان او تقسيم می‌شود، خواه شوهر با آنها نزديكى كرده باشد يا نه امّا اگر در مرضى كه به آن مرض از دنيا رفته زنى را عقد کرده، در صورتى ارث از او می‌برد كه با او نزديكى كرده باشد.

آن زن مالک ثُمن بهاى اعیانى در زمان فوت است و اگر باگذشت زمان قیمت اعیانى بالا رفته و زمین مزبور به‌عنوان قیمت آن پرداخت ‌شده است، زن در آن زمین سهیم است.

هرگاه كسى يكى از خويشاوندان خود را عمداً و به‌ناحق بكشد از او ارث نمی‌برد، ولى اگر از روى خطا باشد ارث می‌برد (مثل اين‏كه سنگى به هوا پرتاب كند و اتفاقاً به يكى از خويشان او بخورد و او را به قتل برساند) و در اين صورت از ديه قتل نیز ارث می‌برد.

عمو و عمّه و دايى و خاله هر چه بالا روند و اولاد آنان هر چه پايين روند (البته هرکدام نزدیک‌ترند ارث می‌برند) و تا يك نفر از عمو و عمّه‌ها و دايى و خاله‌ها زنده‌اند اولاد آنان ارث نمى‏برند و تا اولاد آنها زنده‌اند اولاد آنها ارث نمى‏برند و تنها يك استثناء دارد و آن اين‏كه: اگر ميّت عموى پدرى و پسرعموی پدرى و مادرى داشته باشد، عموى پدرى ارث نمى‏برد و مال به پسرعموی پدر و مادرى مى‏رسد.

پدربزرگ و پدر او، هر چه بالا روند و مادربزرگ و مادر او، هر چه بالا روند (پدرى باشند يا مادرى) و همچنين خواهر و برادر و با نبودن برادر و خواهر اولاد ايشان و اولاد ايشان، هرکدام به ميّت نزدیک‌تر است و تا يك نفر از اين گروه وجود دارد گروه سوم ارث نمى‏برند.

باوجود برادر و خواهر پدر و مادرى، برادر و خواهر پدرىِ فقط كه از مادر با ميّت جداست ارث نمى‏برد.

این قانون به نظر مشهور علمای احیاء و اموات برخلاف شرع است و شورای نگهبان نیز با آن مخالف بودند ولی به جهاتی سکوت کردند. درهرصورت قانون شرع این است که زن فقط از قیمت اعیانی ارث می‌برد.

درصورتی‌که این وصیت به‌ضمیمه سایر وصایای میّت بیش از ثلت اموال وی نباشد عمل به آن لازم است؛ یعنی اضافه سهم دختران از ثلث پرداخته می‌شود؛ و اگر اضافه بر ثلث باشد، تنها به مقدار ثلث جایز است.

اين كودك فقط با آن زن محرم ‏است، ولى ارث‏ بردن ‏او از آن زن ثابت نيست.

دلیل آن روشن است زنان هنگامی‌که شوهر می‌کنند هزینه‌ای براى زندگى نمی‌پردازند و در اسلام تمام هزینه آنها بر دوش مردان است و به تعبیر دیگر مردان هم باید هزینه زندگى خود را بپردازند و هم هزینه زندگى فرزندان و زنانشان را و بااین‌حال طبیعى است که سهم ارث آنها بیشتر باشد، ممکن است گفته شود بعضى از زنان شوهر نمی‌کنند و بعضى از مردان زن نمی‌گیرند، درباره آنها چطور؟ پاسخ آن نیز با توجّه به یک نکته معلوم می‌شود و آن اینکه قوانین الهى (بلکه تمام قانون‌ها) هماهنگ با نوع افراد جامعه است. افراد استثنایى معیار قوانین نیستند (شرح بیشتر را در تفسیر نمونه، جلد سوّم، صفحه 374، ذیل آیه دوازدهم سوره نسا مطالعه فرمایید).

هرگاه وارث ميّت فقط يك نفر از گروه اوّل باشد (مثلاً پدر يا مادر، يا يك پسر يا يک دختر) تمام مال ميّت به او مى‏رسد

بايد چنين حساب كنند كه اگر آنها با دادن مال‌الاجاره در آن زمين باقى بماند چقدر ارزش دارد، پس سهم زن را از قيمت آن بدهند؛ مثلاً یک درخت گردو در زمین ملکی ده تومان ارزش دارد اما اگر همین درخت در زمین اجاره‌ای باشد هفت تومان قیمت‌گذاری می‌شود، در این صورت زن از هفت تومان ارث می‌برد.