وصیت به پرداخت بدهکاری در مرض منجر به فوت
اگر فردی در مرض منجر به فوت وصیت کند که به کسی بدهکار است و شک داشته باشیم که او برای ضرر زدن به ورثه اقرار به چنین بدهکاری کرده، حکم چیست؟
هرگاه در مرضى كه با آن از دنيا مىرود بگويد مقدارى به كسى بدهكار است چنانچه متّهم باشد كه براى ضرر زدن به ورثه اين اقرار را نموده است بايد آن را از ثلث او حساب كنند و اگر متّهم نباشد از اصل مال مىدهند.
اگر موصیبه وصیتهای متناقض وصیت كرده
اگر موصیبه وصیتهای متناقض وصیت كرده و وصیت نهايى مشخص نباشد آيا بايد قرعه زد، يا به قاعده عدل و انصاف رفتار كرد، يا حكم، چيز ديگرى است؟
هرگاه در امور مالى باشد مطابق قاعده عدل و انصاف عمل مىشود، امّا اگر غیرمالی باشد (مثل تعيين محل دفن) متوسّل به قرعه مىشوند.
وصیتهای متعددی که ثلث اموال کفاف ادای همه آنها را نکند
اگر وصیتهای متعدد براى كارهاى مختلف كند و ثلث مال او را كفايت نكند وظیفه چیست؟
هرگاه كسى وصیتهای متعدد براى كارهاى مختلف كند و ثلث او كفايت نكند، بايد به ترتيب آنچه در وصیت ذکرشده عمل كنند تا بهاندازه ثلث برسد و بقيّه وصیت باطل است (مگر اينكه ورثه اجازه دهند) امّا اگر در وصیت خود واجبات را هم ذكر كرده باشد مانند حج و خمس و زكات و مظالم اين قسمت از اصل مال برداشته مىشود و بقيّه از ثلث.
وصیت متوفی بلا وارث مسیحی به بیش از ثلث
با توجه به قانون مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام سال 1372 برای تقسیم ارث، اگر متوفی جزو اقلیت دینی، زرتشتی یا کلیمی یا مسیحی باشد و در بین ورثهاش مسلمان وجود داشته باشد، باید قواعد و عادات مسلمه متداوله در مذهب متوفی رعایت شود. حال اگر متوفی بلا وارث مسیحی باشد، با توجه به نص روایات: (الامام وارث من لا وارث له) امام (ع) وارث میباشند و وصیت فقط تا میزان ثلث نافذ است. ولی در قانون دیوان عالی کشور شخص میتواند به تمام اموال وصیت کند. درحالیکه قانون مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام سال 1372 عیناً رأی به وحدت رویه دیوان عالی کشور به شماره 37 مورخ 63/9/19 را که در مورد متوفی بلا وارث مسیحی است را داده و تصویب نموده است. در این مورد وظیفه چیست؟
وصیت بیش از ثلث درهرحال جایز نیست.
بخشیدن مقداری از اموال در مرض منجر به فوت
بخشیدن یا تخفیف مقداری از اموال در مرض منجر به فوت، در هوشیاری کامل چه حکمی دارد؟
هرگاه كسى در مرضى كه با آن مرض از دنيا برود درحالیکه کاملاً هوشیار باشد مقدارى از مالش را به كسى ببخشد و تحویل دهد و یا در معاملاتش تخفیفهای جزئی یا کلی برای مشتری قائل شود صحیح است؛ هرچند احتیاط مستحب آن است که در زائد بر ثلث، با ورثه مصالحه شود.
وصیت به عفو قصاص و یا بخشیدن دیه
درصورتیکه مجنىّ عليه از زنده ماندن خود مأيوس شده باشد، آيا مىتواند در مورد تبديل قصاص نفس به ديه، يا مصالحه، يا عفو جانى، وصیت نمايد؟
او مىتواند در حال حيات خود جانى را عفو كند و نسبت به يك ثلث ديه نيز وصیت نمايد. امّا نسبت به وصاياى ديگر او، احتياط آن است كه ورثه (اگر صغير در ميان آنها نباشد) به آن عمل كنند.
شرایط وصیتکننده
شرایط وصیتکننده چیست؟
وصیتکننده بايد بالغ و عاقل باشد، ولى بچه دهسالهای كه خوب و بد را تميز مىدهد اگر براى كارهاى خير، مانند ساختن مسجد و مدرسه و بيمارستان، يا براى خويشاوندان خود وصیت مناسب و معقولى كند صحيح است و نيز بايد وصیتکننده سفيه نباشد و حاكم شرع او را از تصرّف در اموالش ممنوع نكرده باشد و از روى قصد و اختيار وصیت كند، نه از روى اكراه و اجبار.
نافذ بودن وصیت بیمار در مرض منجر به فوت
وصیت بيماران با چه شرايطى و در چه مقدار از اموالشان نافذ است؟
درصورتیکه از عقل و هوش كافى برخوردار باشند وصیت آنها مانند افراد سالم در ثلث اموالشان صحيح است و فرقى بين بيمار و غير بيمار در اين قسمت نيست.
وصیت کسی که خودکشی کرده
وصیت کسی که خودکشی کرده یا بهقصد خودکشی ضربهای به خود وارد کرده چگونه است؟
كسى كه بهقصد خودكشى، مثلاً زخمى به خود زده يا مادّه سمّى خورده، اگر درباره اموال خود وصیت كند، سپس بميرد، وصیت او صحیح نیست.