کشتن فرد بی گناه به علّت اشتباه در هویّت مجنى علیه
شخصى قصد کشتن فرد بى گناهى را دارد ولى به علّت اشتباه در هویّت مجنى علیه، شخص دیگرى را که وى نیز بى گناه بوده مى کشد، قتل واقع شده از چه نوعى خواهد بود؟
این قتل عمد است و قصاص دارد ولى احتیاط مستحبآن است که اولیاى مقتول با جانى مصالحه به دیه یا مانند آن کنند.
کشتن مجرمین در منزل خودشان
کسى که در جنگها و درگیریهاى داخلى نقش فعّالى داشته، توسط طرف دیگر در خانه خود ترور مى شود، حکم آن چیست؟
هرکس مومنى را عمداً به قتل برساند حکمش قصاص است و اگر او مرتکب خطایى شده، باید به وسیله حاکم شرع حکم الهى در مورد وى اجرا گردد
شلیک تیر هوایی که منجر به قتل شده
سه نفر نظامى در منطقه در سنگرهاى مخروبه مشغول تهیّه وسیله بوده اند. نظامى دیگرى با فاصله حدود سیصد متر، چندین تیر به طرف آنها شلّیک کرده که منجر به قتل یکى از آنها شده، قاتل مدّعى است که من فکر کردم آنها افراد غیر نظامى هستند و قصد تیر هوایى و ترساندن آنها را داشتم که منطقه را ترک کنند ولى قصد شلیک به آنها را نداشتم البتّه ادّعاى وى مبنى بر این که فکر کردم افراد غیر نظامى هستند قابل قبول نیست چون که افراد متعدّدى به وى گفته اند نظامى هستند. حال با توجّه به این که قاتل افراد را مى دیده و به سوى آنها تیراندازى متعدّد کرده، بر فرض این که قبول کنیم قصد تیراندازى به افراد یا فرد معیّنى را نداشته، آیا این قتل عمد است یا خیر؟
مادام که ثابت نشود تیراندازى به سوى آنها و براى هدف فرار دادن آنها بوده، قتل عمد محسوب نمى شود.
فوت مصرف کننده ماده سمّی که دیگری آن را تهیه کرده
سربازى دو شیشه الکل صنعتى را با خود به پادگان مى آورد. ابتدا به انگیزه رفع خطر از الکل صنعتى با وسایلى که در اختیار داشته اند و با همکارى دیگر سربازان آن را تقطیر نموده، سپس خودش و چند تن دیگر از سربازان، از آن مایع به قصد مست شدن مى نوشند. با توجه به این که مصرف الکل صنعتى بسیار خطرناک و مهلک است، یکى از سربازان به دلیل مصرف زیاد فوت نموده و سایرین نیز دچار تهوع و استفراغ مى شوند، آیا سربازى که الکل را به پادگان آورده، در مقابل خون کسى که از روى اختیار آن را مصرف کرده، و فوت نموده، مسئولیتى دارد؟
در صورتى که مصرف کنندگان از خطرات احتمالى آن باخبر بوده اند کسى در مقابل خونشان مسئول نیست، ولى اگر آورنده الکل آنها را اغفال کرده باشد که شرب آن مشکلى ندارد، در این صورت مسئول است و در فرض اخیر، قتل شبه عمد است.
به قتل رسیدن متهمین در اثر تیراندازی مأمورین
اگر مأمورى در تعقیب متّهمى به سوى او تیراندازى کند و متّهم به قتل برسد، آیا این قتل عمد است یا شبه عمد؟ حکم مسأله چیست؟
این مساله داراى چند صورت است:صورت اوّل: این که شخص فرارى، متّهم به انجام گناه کوچکى است که مجازات تعزیر دارد، در این صورت غیر از تیراندازى هوایى یا به اطراف، کار دیگرى نمى توان کرد زیرا مفروض مساله استحقاق چنین مجازاتى را حتّى پس از ثبوت جنایت ندارد.صورت دوّم: آن است که عدم واکنش شدید در برابر چنین جرمى نظم کلّى جامعه را به هم مى ریزد و براى کلّ اجتماع خطر دارد. در این صورت باید از طریق «الاسهل فالاسهل» و استفاده از سلسله مراتب اقدام کرد و اگر چاره اى جز تیراندازى مثلا به سوى پاهاى متّهم نبوده و مامور هم از مهارت کافى برخوردار بوده و در عین حال تیر خطا رفت و به محلّى که مایه قتل اوست اصابت کرد، خونش هدر است نه قصاص دارد نه دیه; زیرا کارى که با اذن حاکم شرع انجام شده و طرف هم مستحقّ آن است، دیه ندارد.صورت سوّم: در صورتى که موجب اختلال کلّى نباشد ولى جرم، جرم سنگینى است که اگر در خصوص آن جرم اقدامى نشود (مانند قاچاقچیان اسلحه براى دشمن در مواقع جنگ) که اگر در مناطق حسّاس جلوگیرى نکنیم کشته هاى زیادى مى دهیم بى آن که حتّى سرنوشت جنگ عوض شود و در این جا نیز تیراندازى با سلسله مراتب جایز است و اگر منتهى به قتل گردد، خون طرف مقابل هدر است (با شرایطى که در بالا گفته شد).
کشتن زانی با اعتقاد به وقوع زنا
شخصى با اعتقاد به این که فردی با همسرش زنا نموده است عمداً وى را به قتل رسانده است، آیا علم به زنا مجوّز قتل مى شود؟ و آیا اعتقاد قاتل، تأثیرى در نوع قتل دارد و موضوع ملحق به اعتقاد به مهدورالدّم بودن مقتول مى باشد؟
علم به زنا به تنهایى مجوّز قتل نمى شود، مگر این که او را در حال زنا با همسرش ببیند که در این صورت قتل او جایز است ولى تا در محکمه اثبات نکند قتل عمد شمرده مى شود. در مواردى که ثابت شود که شخص اعتقاد به مهدورالدّم بودن کسى داشته و او را به قتل رسانده، قتل شبه عمد حساب مى شود.
فوت فرد مضروب با چاقو در بیمارستان با کوتاهی اطباء در مداوا
جوانی به هنگام دعوا چاقو کشیده و در شکم جوانی فرو کرده است و بعد از بردنش به بیمارستان به گمان اینکه زخم سطحی است و چیز مهمی نیست جراحت را باز نکردند و منجر به فوت او شد و بعدا معلوم شد چاقو به طحال او سرایت کرده است واطبا کوتاهی کرده اند و اگر باز می کردند راه نجات وجود داشت با این اوصاف آیا قتل عمد محسوب می گردد؟
در فرض سوال مصداق قتل عمد می باشد