مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

درصورتی‌که سال اوّل استطاعت اوست حج بر او واجب نشده و لازم نيست براى او نايب بگيرند و اگر عاقل شد بايد به وظايف خود عمل كند و چنانچه وقت گذشته لااقل اعمال عمره مفرده را بجا آورد تا از احرام خارج شود و اگر قبلاً مستطيع بوده بايد در سال‌های بعد در صورت امكان خودش و اگر نمى‌تواند نايبش حج را بجا آورد.

درصورتی‌که غیرازآن خانه، خانه‌ای برای سکونت ندارد، مستطیع نیست.

در استطاعت براى حج، علاوه برداشتن هزينه رفت‌وبرگشت، داشتن ضروریات زندگى و آنچه در گذران زندگى به آن نياز دارد نيز شرط است؛ مثل خانه مسكونى (ملكى يا اجاره‌اى یا وقفی و مانند آن)، اثاث خانه، وسيله سوارى و مانند آن؛ البتّه در حدّى كه مناسب شأن او باشد و چنانچه عين آن‌ها را ندارد، پول يا معادل قيمت آن را داشته باشد.

درصورتی‌که ماشین نیاز دارد، می‌تواند صرف خرید ماشین کند.

هرگاه شخص مستطيع پول نقد نداشته باشد، ولى مستغلات یا وسايل و اجناس فراوانى دارد كه به آن نياز ندارد و اگر بفروشد مى‌تواند با پول حاصل از آن به حج برود، بايد چنين كند؛ هرچند به قيمت روز از او نخرند؛ اما اگر كسى زمين يا چيز ديگرى از اموالش را بفروشد كه منزل مسكونى تهيّه كند، در صورت نياز به منزل مسكونى و قصد تهيّه آن، مستطيع نمى‌شود.

اگر قيمت بليط ماشين، يا هواپيما، يا ساير خدمات در سال استطاعت زياد باشد، يا زيادتر از حدّ معمول باشد، بايد به حج برود و جايز نيست انجام حج را از سالى كه مستطيع شده تأخیر بيندازد، مگر آن‌که گرانى به‌قدری باشد كه موجب حرج و مشقّت (زحمت فراوان) در زندگانى او شود؛ كه در اين صورت حج واجب نيست.

چنانچه منزل استيجارى براى شما كافى است و نياز قابل توجّه‌ی به ماشین‌سواری نداريد در فرض مسئله، هر دو نفرتان مستطيع هستيد و حج بر شما و ايشان واجب است.

کسی که استطاعت دارد باید مخارج مقدماتی، از قبیل تهيّه گذرنامه، ويزا، هزينه آزمایش‌های بهداشتى و مانند آن را بپردازد؛ و چنانچه قدرت پرداخت این‌گونه مخارج را نداشته باشد، مستطيع نيست.

چنانچه كسى منزل گران‌قیمتی دارد كه زائد برشان اوست و چنانچه آن را تبديل به منزل مناسب كند قادر بر حج خواهد بود، بايد اين كار را انجام دهد و به حج برود.

كسى كه از ديگرى طلب دارد و بقيّه شرايط استطاعت را نيز داراست، اگر طلبش بدون دردسر قابل وصول باشد، خواه وقت آن رسيده باشد يا نه، واجب است طلب خود را وصول كند و به حج برود.

شخص بدهكار هرگاه مخارج حج را داشته باشد، ولى با پرداخت بدهى خود نتواند به حج برود، مستطيع نيست؛ مگر این‌که طلبكار عجله نداشته باشد و او هم مطمئن باشد كه بعداً قادر به اداى دين خواهد بود، يا بدهى اقساطى باشد و هنگام پرداخت قسط آن نرسيده باشد.

شخصى كه مستطيع نيست، اگر هزينه‌هاى حج را با قرض گرفتن از ديگران فراهم كند، مستطيع نمى‌شود؛ هرچند بتواند در آينده بدهى خود را به‌راحتی بپردازد؛ و اگر با چنين پولى حج بجا آورد كفايت از حجةالاسلام نمى‌كند؛ هرچند حجش صحيح است. آرى اگر معادل وام، اموالى داشته باشد كه از محل آن بتواند بدهى خود را به‌آسانی بپردازد، مستطيع است.