معنای استطاعت طریقی
استطاعت طریقی به چه معنا می‌باشد؟
استطاعت طريقى یعنی داشتن جواز سفر و نبودن مانعى درراه و عدم خوف بر جان و مال و آبروى خويش.
درآمد مشترک و استطاعت
پدرى با چهار پسرخود به‌طور مشترك زندگى مى‌كند و درآمدشان نيز يكجاست. وى براى تمام پسرها همسر اختيار كرده و مخارج سالانه خود و فرزندانش را نيز دارد و بحمدالله بدهكارى نيز ندارد، ولى فقط هزينه حج دو نفر را دارند. آيا حج بر آن‌ها واجب مى‌شود؟ برفرض وجوب، آيا تنها بر پدر واجب است، يا بر پسرآن‌هم واجب شده؟ کدام‌یک از پسران اولویت‌دارند؟
در فرض سؤال هیچ‌کدام مستطيع نيستند؛ زيرا اگر آن را در ميان خود تقسيم كنند سهم هیچ‌کدام به‌اندازه حج نمى‌شود، مگر این‌که همه سهم خود را به دو نفر ببخشند، در اين صورت به هر كس كه ببخشند او مستطيع مى‌شود.
محرم شدن قبل از استطاعت به امید این‌که بعد از محرم شدن مستطیع شود
آیا کسی که مستطیع نیست می‌تواند به امید این‌که بعد از محرم شدن هزینه سفر حج به او بذل شود و مستطیع گردد محرم گردد و آیا حج او کفایت از حج واجب می‌کند؟ مثلاً شخصى از مسجد شجره محرم شده، به اميد این‌که در جدّه برادرش هزينه سفر حج را به او بذل كند تا مستطيع گردد، به سمت جدّه حركت مى‌كند، ولى برادرش پولى ندارد كه به او بدهد. مدّتى براى تهيّه پول معطّل مى‌شود تا این‌که شخصى مقدارى پول به‌عنوان هديه يا مانند آن، به برادرش مى‌دهد و او هم آن را به وى بذل مى‌كند. آيا احرام او صحيح است؟
ظاهر اين است كه احرامش صحيح و حج او، كفايت از حجةالاسلام مى‌كند.
کفایت عمره تمتع مستحبی در صورت اطلاع از مستطیع بودن در مکه
هرگاه شخصى به تصوّر این‌که مستطيع نيست، به‌قصد حج مستحبی محرم شود و اعمال عمره تمتّع را به انجام رساند، سپس در مکه مکرمه سؤال كند و معلوم شود كه مستطيع بوده است. آيا مجدداً بايد به نيّت حج واجب محرم شود، يا همان عمره انجام‌شده كفايت مى‌كند؟
عمره انجام‌شده، كفايت مى‌كند.
تصور اشتباه مستطیع بودن و کشف عدم استطاعت بعد از انجام اعمال
هرگاه شخصى به تصوّر این‌که مستطيع است به نيّت عمره تمتّع محرم شود و كليّه اعمال و مناسك عمره و حج تمتّع را بجا آورد، سپس معلوم شود كه مستطيع نبوده است. آيا از احرام خارج گرديده و حج انجام‌شده حج واجب او محسوب مى‌شود؟
احرام او صحيح است و حج او مستحبى محسوب مى‌شود و کفایت از حج واجب نمى‌كند و از احرام خارج‌شده است.
نیت حج مستحب و کشف مستطیع بودن
اگر شخصی با اعتقاد به این‌که مستطیع نیست نیت حج مستحبی کند و بعد معلوم شود که مستطیع بوده است، آیا کفایت از حج واجب می‌کند؟
اگر شخصى با اعتقاد به این‌که مستطيع نيست، نيّت حج مستحب كند، سپس معلوم شود كه مستطيع بوده، كفايت از حجةالاسلام (حج واجب) مى‌كند.
استطاعت داشتن به‌غیراز پول قربانی
شخصى به‌جز پول قربانى، استطاعت حج را دارد، آيا حج بر او واجب است؟
آرى حج بر او واجب است؛ زيرا بجاى قربانى روزه مى‌گيرد و چنين كسى عرفا استطاعت براى حج دارد.
استطاعت میقاتی
اگر شخصی استطاعت حج میقاتی را داشته باشد اما در محل زندگی‌اش مستطیع نباشد آیا حج بر او واجب است؟
كسى كه در محل زندگى‌اش مستطيع نمى‌باشد واجب نيست به حج برود؛ هرچند استطاعت حج ميقاتى را داشته باشد، ولى اگر به حج برود و زمانى كه به ميقات مى‌رسد استطاعت حج با تمام شرايط ديگر (غیر از رجوع به‌کفایت) حاصل گردد، مستطيع مى‌شود و كفايت از حج واجب او مى‌كند.
استطاعت خدمه حج
آیا کسی که به‌عنوان خدمه به حج برود و اعمال حج را انجام دهد کفایت از حجةالاسلام می‌کند و آیا باید چنین پیشنهادی را بپذیرد؟
كسانى كه براى خدمت در سفر حج استخدام مى‌شوند، خواه به‌عنوان روحانى كاروان باشند، يا مدير، معاون و خدمه كاروان، يا اعضاى ستاد و بعثه حج، يا طبيب و پرستار، يا مأمورین انتظامى و مسؤولين بانك و غیر این‌ها و به اين صورت حج خود را بجا مى‌آورند، حج واجب آن‌ها محسوب مى‌شود، به‌شرط این‌که هزينه خانواده ایشان نيز در اين مدّت تأمين باشد، ولى تأمين زندگى آن‌ها در بازگشت شرط نيست و درهرحال هرگاه چنين پيشنهادى به آن‌ها شود و تاكنون حج واجبشان را بجا نياورده باشند واجب نیست بپذیرند هرچند بهتر قبول آن است.
جزء استطاعت بودن هزینه مزد همراه
اگر کسی نیاز به همراه داشته باشد و همراه هم مزد میگیرد و او توانایى پرداخت مزد را ندارد، آیا مستطیع است؟
اگر توانایی پرداخت مزد همراه را ندارد، مستطیع نیست.
استطاعت زن به‌واسطه طلاهایی که هدیه گرفته
خانم جوانى در جشن عروسى، از سوى شوهر، دوستان و بستگان صاحب مقدارى طلا و جواهرات شده، كه ارزش آن بيش از هزينه حج واجب است، آيا ايشان مستطيع است؟ يا چون زمان زينت و خودآرایی او مى‌باشد، جزء مؤونه وى محسوب مى‌شود؟ اگر طلا و جواهرات فوق را بفروشد يا تبديل كند، چه حكمى دارد؟
اگر آن مقدار كه دارد جزء شئون او براى زينت به شمار مى‌رود، مستطيع نيست.
