هرگاه كسى قدرت مالى پيدا كند و در زمان قدرت، براثر پيرى يا بيمارى، توانايى انجام حج نداشته باشد، حج بر او واجب نيست؛ هرچند احتياط مستحب آن است كه اجير بگيرد.
اگر توانایی پرداخت مزد همراه را ندارد، مستطیع نیست.
در فرض سؤال کفایت از حجةالاسلام نمی کند.
كسى كه تصوّر مى‌كرده بالغ نشده و بدین‌جهت به هنگام تشرّف به حج، نيّت حج مستحبی كرده و بعد معلوم شده كه بالغ بوده، حج او كفايت از حج واجب مى‌كند؛ همان‌گونه كه اگر قصدِ وظيفه فعلیه كرده و آن را اشتباهاً بر حج استحبابى تطبيق داده، كفايت از حجةالاسلام مى‌كند. همچنين درصورتی‌که قصد مأمور به (وظيفه) واقعى را داشته است.
كسى كه نياز به ازدواج دارد و بيش از مخارج آن، پولى براى حج ندارد، مستطيع نيست و حج بر او واجب نمی‌شود. همچنین اگر شخصى خود نياز به ازدواج ندارد، امّا يكى از افراد تحت تكفّلش شدیداً نياز به ازدواج دارد و مقدار پولى دارد كه براى يكى از اين دو امر (حج یا ازدواج) كافى است، مستطيع محسوب نمى‌شود و بايد پس‌انداز مذكور را صرف ازدواج آن فرد كند.
هرگاه شخص مستطيع پول نقد نداشته باشد، ولى مستغلات یا وسايل و اجناس فراوانى دارد كه به آن نياز ندارد و اگر بفروشد مى‌تواند با پول حاصل از آن به حج برود، بايد چنين كند؛ هرچند به قيمت روز از او نخرند؛ اما اگر كسى زمين يا چيز ديگرى از اموالش را بفروشد كه منزل مسكونى تهيّه كند، در صورت نياز به منزل مسكونى و قصد تهيّه آن، مستطيع نمى‌شود.
چنانچه شخصى تنها از طريق ثبت‌نام و قرار گرفتن در نوبت قادر بر انجام حج بوده و ثبت‌نام كرده و به هنگام ثبت‌نام بقيّه هزينه‌هاى حج و ديگر شرايط استطاعت را داشته، امّا هنگامی‌که نوبتش رسيده براثر گران شدن هزينه حج، يا تورّم شديد و پايين آمدن ارزش پس‌اندازش، يا هزينه‌هاى پس از سفر كه در محيط او اجتناب‌ناپذير است، نتواند بقيّه هزينه‌ها را تأمين كند واجب نيست به حج برود و مستطيع به شمار نمى‌رود.
هرگاه حج بر كسى واجب شود، در صورت كوتاهى در انجام حج واجب، حج بر او مستقر مى‌گردد؛ يعنى بايد در اولین فرصت ممكن به هر شكلى كه مى‌تواند و لو با اجیر شدن به‌عنوان کارمند یا خدمه و امثال آن باشد، یا با قرض و وام گرفتن باشد؛ باید حج را بجا آورد، مگر اين‌كه موجب عسر و حرج شديد شود.
اگر شخصى با اعتقاد به اینکه مستطيع نيست، نيّت حج مستحب كند، سپس معلوم شود كه مستطيع بوده، كفايت از حجةالاسلام (حج واجب) مى‌كند.
كسى كه در محل زندگى‌اش مستطيع نمى‌باشد واجب نيست به حج برود؛ هرچند استطاعت حج ميقاتى را داشته باشد، ولى اگر به حج برود و زمانى كه به ميقات مى‌رسد استطاعت حج با تمام شرايط ديگر (غیر از رجوع به‌کفایت) حاصل گردد، مستطيع مى‌شود و كفايت از حج واجب او مى‌كند.
چنانچه انجام حج در اين شرايط تأثير چندانى در وضع و حال او نداشته باشد حج او صحيح است و رجوع به‌کفایت در اين مورد شرط نيست.
هرگاه شخص مستطيع حج بجا نياورد، سپس توانايى جسمانی‌اش را از دست بدهد، به‌طوری‌که نااميد باشد از اینکه خودش بتواند به سفر حج برود، بايد شخص ديگرى را نايب كند و از طرف خود به حج بفرستد.
