هرگاه كسى قدرت مالى پيدا كند و در زمان قدرت، براثر پيرى يا بيمارى، توانايى انجام حج نداشته باشد، حج بر او واجب نيست؛ هرچند احتياط مستحب آن است كه اجير بگيرد.
اگر شخصى با اعتقاد به این‌که مستطيع نيست، نيّت حج مستحب كند، سپس معلوم شود كه مستطيع بوده، كفايت از حجةالاسلام (حج واجب) مى‌كند.
در فرض سؤال هیچ‌کدام مستطيع نيستند؛ زيرا اگر آن را در ميان خود تقسيم كنند سهم هیچ‌کدام به‌اندازه حج نمى‌شود، مگر این‌که همه سهم خود را به دو نفر ببخشند، در اين صورت به هر كس كه ببخشند او مستطيع مى‌شود.
افراد نابينا اگر همراه نداشته باشند، معمولاً مستطيع نيستند و اگر قبلاً استطاعتى نداشته‌اند، لزومى ندارد كسى را به‌جا خود بفرستند؛ مگر این‌که خودشان مايل باشند.
هرگاه براى حج ثبت‌نام كند و پيش از آن‌که نوبتش فرارسد، استطاعت بدنى او زائل شود، حج بر او واجب نیست؛ مشروط بر این‌که نسبت به نام‌نویسی کوتاهی نکرده باشد.
اگر قبلاً مستطيع بوده و قادر به رفتن مکه نيز بوده‌ايد و نرفته‌ايد، حج بر شما واجب شده و به هر شكل ممكن بايد به حج برويد و اگر مأيوس از ترك اعتياد هستيد بايد نايب بگيريد، ولى اگر قبلاً استطاعت نداشته‌ايد در فرض مذكور مستطيع نيستيد؛ مگر آن‌که بتوانيد، هرچند با ترك اعتياد، اجازه بگيريد و به حج برويد.
استطاعت طريقى یعنی داشتن جواز سفر و نبودن مانعى درراه و عدم خوف بر جان و مال و آبروى خويش.
هرگاه زنى، كه در حيات شوهر استطاعت مالى نداشته، شوهرش را از دست بدهد و پس از مرگ شوهر، به‌واسطه ارثى كه از شوهر به او رسيده، استطاعت مالى پيدا كند، ولى براثر بيمارى قادر بر رفتن به حج نباشد، مستطيع نشده و حج بر او واجب نيست.
استطاعت جسمانى یعنی، داشتن توانايى جسمانى براى انجام اعمال و مناسك حج.
چنانچه مادر قبلاً مستطيع بوده و در رفتن به حج کوتاهي کرده و اين بيماري ادامه دارد بايد يک نفر از طرف او به حج برود و اگر پیش‌ازاین مستطيع نبوده است با رضايت او ممکن است يکي از فرزندان براي خود حج بجا آورند.
اگر بعد از مردن شوهر، شغل يا زراعت، يا صنعت، يا پس‌اندازى كه بتواند پس از بازگشت از حج زندگى خود را با آن اداره كند نداشته باشد، مستطيع نمى‌شود؛ هرچند ارثى كه برده جوابگوى هزينه‌هاى حج باشد.
