عدم استطاعت در صورت نداشتن امنیت
چند سالی است این شرط (استطاعت طریقی : یعنی نبودن مانعى در راه و عدم وجود ترس از خطرو ضرر بر جان و عرض و مال خویش) وجود ندارد؛ چرا وجوب حج برداشته نشده است؟
اگر خوف عقلایی شخصی برای کسی دارد مستطیع محسوب نمی شود.
اگر خوف عقلایی شخصی برای کسی دارد مستطیع محسوب نمی شود.
كسى كه هزينه حج را دارد، ولى بدهكار نيز مىباشد، چنانچه بدهى او مدّت دار است و مطمئن باشد كه به هنگام رسيدن زمان بدهى، قدرت بر پرداخت آن خواهد داشت، واجب است به حج برود. همچنين درصورتیکه وقت پرداخت بدهى رسيده، ولى طلبكار راضى به تأخیر بازپرداخت بدهى باشد و بدهكار مطمئن است كه به هنگام مطالبه طلبكار، مىتواند بدهىاش را ادا كند، در اين صورت نيز واجب الحج است. در غير اين دو صورت، بدهكار واجب الحج نخواهد بود.
درصورتیکه زن اصرار به گرفتن مهريّه خود ندارد، مستطيع است.
يكى از شرايط استطاعت «رجوع بهکفایت» است، يعنى پس از بازگشت از سفر حج، تجارت، يا زراعت، يا صنعت، يا منفعت ملك (مثل باغ و مغازه) يا شغلى كه حقوق ماهيانه به او بدهند، يا قدرت بر كسب لايق به حالش، يا پسانداز و مانند آن، داشته باشد؛ بهطوریکه براى گذران زندگى بهسختی و مشقّت نيفتد.
درصورتیکه دیه از طریق مشروع باشد و بتواند با آن زیارت خانه خدا برود و زندگی او مختل نشود حج واجب است.
کسی که استطاعت دارد باید مخارج مقدماتی، از قبیل تهيّه گذرنامه، ويزا، هزينه آزمایشهای بهداشتى و مانند آن را بپردازد؛ و چنانچه قدرت پرداخت اینگونه مخارج را نداشته باشد، مستطيع نيست.
در صورتی که تاکنون حج یا عمره به جا نیاورده اید آن را بگذارید شاید راه باز شود اما اگر قبلا حج یا عمره به جا آورده اید پس گرفتن آن مانعی ندارد.
هرگاه شخص مستطيع پول نقد نداشته باشد، ولى مستغلات یا وسايل و اجناس فراوانى دارد كه به آن نياز ندارد و اگر بفروشد مىتواند با پول حاصل از آن به حج برود، بايد چنين كند؛ هرچند به قيمت روز از او نخرند؛ اما اگر كسى زمين يا چيز ديگرى از اموالش را بفروشد كه منزل مسكونى تهيّه كند، در صورت نياز به منزل مسكونى و قصد تهيّه آن، مستطيع نمىشود.
جايز است از مال زكات يا سهم امام بگيرند و حج بهجا آورند و اين حج، حج واجب محسوب میشود.
چنانچه شخصى تنها از طريق ثبتنام و قرار گرفتن در نوبت قادر بر انجام حج بوده و ثبتنام كرده و به هنگام ثبتنام بقيّه هزينههاى حج و ديگر شرايط استطاعت را داشته، امّا هنگامیکه نوبتش رسيده براثر گران شدن هزينه حج، يا تورّم شديد و پايين آمدن ارزش پساندازش، يا هزينههاى پس از سفر كه در محيط او اجتنابناپذير است، نتواند بقيّه هزينهها را تأمين كند واجب نيست به حج برود و مستطيع به شمار نمىرود.
چنانچه منزل استيجارى براى شما كافى است و نياز قابل توجّهی به ماشینسواری نداريد در فرض مسئله، هر دو نفرتان مستطيع هستيد و حج بر شما و ايشان واجب است.
اگر بعد از مردن شوهر، شغل يا زراعت، يا صنعت، يا پساندازى كه بتواند پس از بازگشت از حج زندگى خود را با آن اداره كند نداشته باشد، مستطيع نمىشود؛ هرچند ارثى كه برده جوابگوى هزينههاى حج باشد.