كسى كه حج بر او واجب شده (چه سال استطاعتش باشد و چه از قبل حج بر وى مستقرشده باشد) نمى‌تواند از طرف ديگرى براى حج اجير شود، ولى اگر اين كار را كند حج نيابتى وى صحيح مى‌باشد؛ هرچند گناه كرده است و كسى كه مستطيع نيست مى‌تواند حج نيابتى بجا آورد و با رسيدن به مکه از اين طريق مستطيع نمى‌شود.
كسى كه براى انجام حج تمتّع وقت ندارد و وظيفه او عدول به حج اِفراد است، نمى‌تواند براى حج تمتّع نايب شود، ولى اگر شخصى در وسعت وقت براى حج تمتّع اجير شود، سپس وقت او براى انجام حج تمتّع تنگ گردد، بايد عدول كند و نيابت او صحيح است.
نیابت چنین شخصى، هرچند تبرّعى باشد، بنا بر احتیاط واجب صحیح نیست؛ مگر آن که بتواند قرائت خود را تصحیح کند.
احتياط واجب آن است كه در اولین فرصت اين كار را انجام دهد.
اگر نايب به عللى نتواند حج نيابتى را بجا آورد، نمى‌تواند آن را به ديگرى واگذار كند؛ مگر به اجازه صاحب پول.
كسى كه براى حج تمتّع اجیرشده، پس از انجام حج نيابى، مى‌تواند از سوى ديگرى براى عمره مفرده اجير شود؛ همان‌گونه كه مى‌تواند براى خودش عمره مفرده بجا آورد؛ مشروط بر این‌که در همان ماه قمرى كه براى منوب‌عنه انجام داده نباشد و اگر در همان ماه قمرى باشد، قصد رجاء كند.
زن مى‌تواند از طرف مرد و مرد مى‌تواند از طرف زن نيابت كند و هرکدام بايد وظيفه خودشان را در چنين حجی رعايت نمايند. اگر زن است وظايف زنان را بجا آورد و اگر مرد است مطابق وظايف مردان عمل كند؛ ولى بهتر آن است كه زن براى زن و مرد براى مرد نيابت كند.
نايب بايد در عمل قصد نيابت كند و منوب‌عنه را در نيّت، ولو اجمالاً، تعيين كند و لازم نيست نام او را ببرد، ولى مستحب است.
اگر «نايب» در حج بلدى چند ماه قبل از ايّام حج به شهر «منوب‌عنه» برود و به‌عنوان «نيابت» از حج ازآنجا حركت كند و به وطن خويش يا محل ديگرى رود و در ماه ذی‌الحجه ازآنجا عازم حج شود، همين مقدار براى حج بلدى كافى است و رفتن در ماه ذی‌الحجه ضرورتى ندارد.
هرکسی مى‌تواند از طرف ديگرى براى انجام حج نايب شود، به‌شرط این‌که از مسائل حج آگاه باشد، خواه قبلاً حج بجا آورده باشد يا نه.
هرگاه پدر یا مادر در اولین فرصت استطاعت ثبت‌نام كرده و قبل از رفتن به حج فوت نموده، نيابت از او واجب نيست و تنها درصورتی‌که ورثه راضى باشند مى‌توان براى او حج مستحبی بجا آورد، ولى اگر قبلاً مستطيع شده و در ثبت‌نام و رفتن به حج كوتاهى نموده، بايد براى او حج ميقاتى انجام دهند و هزينه‌هاى آن از اصل مال است؛ مگر این‌که وصیت كرده باشد حج بلدى بجا آورند، كه در اين صورت هزينه‌هاى اضافى از ثلث مال برداشته مى‌شود و اگر بتوانند فيش بانكى او را طبق موازين قانونى بفروشند و با قسمتى از آن اجير بگيرند، احتياط واجب آن است كه چنين كنند.
