وصیت به عفو قصاص و یا بخشیدن دیه
درصورتیکه مجنىّ عليه از زنده ماندن خود مأيوس شده باشد، آيا مىتواند در مورد تبديل قصاص نفس به ديه، يا مصالحه، يا عفو جانى، وصیت نمايد؟
او مىتواند در حال حيات خود جانى را عفو كند و نسبت به يك ثلث ديه نيز وصیت نمايد. امّا نسبت به وصاياى ديگر او، احتياط آن است كه ورثه (اگر صغير در ميان آنها نباشد) به آن عمل كنند.
وصیت متوفی بلا وارث مسیحی به بیش از ثلث
با توجه به قانون مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام سال 1372 برای تقسیم ارث، اگر متوفی جزو اقلیت دینی، زرتشتی یا کلیمی یا مسیحی باشد و در بین ورثهاش مسلمان وجود داشته باشد، باید قواعد و عادات مسلمه متداوله در مذهب متوفی رعایت شود. حال اگر متوفی بلا وارث مسیحی باشد، با توجه به نص روایات: (الامام وارث من لا وارث له) امام (ع) وارث میباشند و وصیت فقط تا میزان ثلث نافذ است. ولی در قانون دیوان عالی کشور شخص میتواند به تمام اموال وصیت کند. درحالیکه قانون مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام سال 1372 عیناً رأی به وحدت رویه دیوان عالی کشور به شماره 37 مورخ 63/9/19 را که در مورد متوفی بلا وارث مسیحی است را داده و تصویب نموده است. در این مورد وظیفه چیست؟
وصیت بیش از ثلث درهرحال جایز نیست.
وصیتهای متعددی که ثلث اموال کفاف ادای همه آنها را نکند
اگر وصیتهای متعدد براى كارهاى مختلف كند و ثلث مال او را كفايت نكند وظیفه چیست؟
هرگاه كسى وصیتهای متعدد براى كارهاى مختلف كند و ثلث او كفايت نكند، بايد به ترتيب آنچه در وصیت ذکرشده عمل كنند تا بهاندازه ثلث برسد و بقيّه وصیت باطل است (مگر اينكه ورثه اجازه دهند) امّا اگر در وصیت خود واجبات را هم ذكر كرده باشد مانند حج و خمس و زكات و مظالم اين قسمت از اصل مال برداشته مىشود و بقيّه از ثلث.
وصیت به پرداخت بدهکاری در مرض منجر به فوت
اگر فردی در مرض منجر به فوت وصیت کند که به کسی بدهکار است و شک داشته باشیم که او برای ضرر زدن به ورثه اقرار به چنین بدهکاری کرده، حکم چیست؟
هرگاه در مرضى كه با آن از دنيا مىرود بگويد مقدارى به كسى بدهكار است چنانچه متّهم باشد كه براى ضرر زدن به ورثه اين اقرار را نموده است بايد آن را از ثلث او حساب كنند و اگر متّهم نباشد از اصل مال مىدهند.
نافذ بودن وصیت بیمار در مرض منجر به فوت
وصیت بيماران با چه شرايطى و در چه مقدار از اموالشان نافذ است؟
درصورتیکه از عقل و هوش كافى برخوردار باشند وصیت آنها مانند افراد سالم در ثلث اموالشان صحيح است و فرقى بين بيمار و غير بيمار در اين قسمت نيست.
بخشیدن مقداری از اموال در مرض منجر به فوت
بخشیدن یا تخفیف مقداری از اموال در مرض منجر به فوت، در هوشیاری کامل چه حکمی دارد؟
هرگاه كسى در مرضى كه با آن مرض از دنيا برود درحالیکه کاملاً هوشیار باشد مقدارى از مالش را به كسى ببخشد و تحویل دهد و یا در معاملاتش تخفیفهای جزئی یا کلی برای مشتری قائل شود صحیح است؛ هرچند احتیاط مستحب آن است که در زائد بر ثلث، با ورثه مصالحه شود.
وصیت کسی که خودکشی کرده
وصیت کسی که خودکشی کرده یا بهقصد خودکشی ضربهای به خود وارد کرده چگونه است؟
كسى كه بهقصد خودكشى، مثلاً زخمى به خود زده يا مادّه سمّى خورده، اگر درباره اموال خود وصیت كند، سپس بميرد، وصیت او صحیح نیست.
وصیت به اسکان زوجه در خانه مادامالعمر
اگر کسى بخواهد همسرش پس از فوتش مادام الحیات در منزل مسکونى او سکونت داشته باشد و سایر ورثه مزاحمتى براى او ایجاد نکنند، چگونه باید وصیت کند؟
میتواند منافع خانه را بهعنوان ثلث به او واگذار کند و احتیاطاً از ورثه هم رضایت بگیرد و یا اینکه منافع مزبور را به همسرش در برابر چیز معیّنى مصالحه کند و عوض را دریافت دارد و از همه بهتر اینکه منافع خانه را بهعنوان «عُمرى» و «سُکنى» (یعنى اسکان همسرش در آن خانه مادام الحیات) به او واگذار کند، در این صورت ورثه حقّ بیرون کردن او را از خانه مادامالعمر ندارند.
وصیت به اهدای عضو بعد از فوت در قبال دریافت پول
اگر بگوييم: «افراد مىتوانند وصیت كنند كه جسدشان، يا قطعاتى از اعضاى بدن آنها، براى نجات جان بيماران نيازمند، يا بالا بردن دانش پزشكى دانشجويان و اساتيد در اختيار قرار گيرد.» آيا مىتوان در قبال آن پولى تعيين نمود تا در مصرفى كه در وصیتنامه آمده صرف شود؟
اشكالى ندارد.
وصیت به اهدای اعضای بدن به مسلمان یا غیرمسلمان
آيا انسان مىتواند وصیت كند اعضاى بدنش را بعد از وفات، به مسلمانى كه اعضاى مهم بدنش مثل قلب و غير آن درخطر است اهدا كنند، به بيمار غیرمسلمان چطور؟
در این موارد اهداء عضو به سایر مسلمانان پس از مرگ وصیتکننده، اشكالى ندارد و امّا در مورد غیرمسلمان تنها درصورتیکه مسلمان نیازمندی نباشد مانعی ندارد. (باید توجه داشته باشید حکم در مورد مرگ مغزی متفاوت است و تنها پیوند به مسلمان جایز است آنهم با شرایط خاص خودش).
وصیت به ساختن زیارتگاه در زمین اهدایی جهت قبرستان
شخصی وصیت به ساختن زیارتگاه در زمین اهدایی جهت قبرستان مؤمنین از هزینه خود و گرفتن نذورات مردم و مصرف آن بهعنوان سهم فرزندان و امور فرهنگی و اجتماعی کرده آیا عمل به چنین وصیتنامه صحیح است؟
این وصیتنامه اعتبارى ندارد و باید از ساختن چنین زیارتگاهى پرهیز کرد.