مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

پولى كه جهت تهيّه منزل مسكونى يا وسيله نقليه شخصى يا جهيزيه و امثال آن (نه مطلق پس‌انداز) پس‌انداز می‌شود و سال بر اين پول جمع شده می‌گذرد، طبق فتواى ما خمس دارد؛ امّا اگر بخواهد خمس را حساب كند و طبق گفته خودش يا ظاهر حال، ديگر امكان استفاده از آن پس‌انداز وجود نداشته باشد، ما در مرحله اوّل با دست‌گردان او را بدهكار بیت‌المال می‌کنیم تا به‌مرورزمان بپردازد، يا می‌گوییم خمس را به ذمّه بگيرد و در دراز مدّت به‌مرورزمان بپردازد و اگر پرداخت خمس اين پس‌انداز براى او ايجاد زحمت شديد می‌کند خمس بخشى از آن را به او می‌بخشیم.

هر چيزى كه مال‌التجاره يا ابزار كسب يا منبع درآمد است خمس دارد ولى اگر خانه مسكونى يا وسيله نقليه شخصى است خمس ندارد و اگر بخشى ازآن‌جهت كسب و بخشى جهت سكونت است بايد به نسبت خمس قسمت كسب را حساب نمايد.

آن مقدار از وام که متعلق به خود اوست و قبلاً در صندوق براي خودش پس‌انداز شده است درصورتی‌که سر سال خمسي قابل وصول نبوده باشد، جزء درآمد سال وصول وام محسوب می‌شود که اگر بعد از دريافت وام تا سال خمسي مصرف نشود مشمول خمس است و آن مقدار از وام که به او داده‌اند و جنبه قرض‌الحسنه دارد به مقداري که اقساطش پرداخت‌شده و معادلش تا سال خمسي موجود است، خمس دارد.

كسى كه نياز به خانه ملكى دارد آنچه را صرف خريد خانه می‌کند خمس ندارد، ولى اگر درآمد سالش براى خريد خانه كفايت نكند و مجبور باشد چند سال پس‌انداز كند تا قادر به تهيّه خانه شود پول‌هايى كه سال بر آن‌ها گذشته خمس دارد، امّا اگر مثلاً زمين خانه را در اثناء سال اوّل بخرد و مصالح ساختمانى را در اثناء سال بعد و اجرت بنا را در سال سوم بدهد هیچ‌کدام خمس ندارد.