مسأله 953ـ پيشانى بايد روى چيزى قرار گيرد که سجده بر آن صحيح است و شرح آن به خواست خدا در مسائل آينده ذکر مى شود و اگر حايلى در اين وسط باشد مانند موى سر يا چرک بودن مهر به حدّى که پيشانى به خود مهر نرسد سجده باطل است، ولى تغيير رنگ مهر اشکالى ندارد.
مسأله 954ـ هرگاه نتواند کف دستها را بر زمين بگذارد بايد پشت دستها را به زمين بگذارد و اگر آن هم ممکن نيست مچ دستها را بر زمين بگذارد و چنانچه آن هم ممکن نباشد بنابر احتياط واجب هر جاى دست تا آرنج ممکن شود روى زمين مى گذارد و در صورتى که نتواند، بازو را بگذارد.
مسأله 955ـ بنابر احتياط واجب بايد هنگام سجده سر دو انگشت پاها بر زمين باشد و انگشتهاى ديگر کافى نيست، حتّى اگر ناخن انگشت بزرگ پا طورى بلند باشد که سر انگشت به زمين نرسد اشکال دارد.
مسأله 956ـ کسى که مقدارى از شست پايش بريده شده بايد بقيّه را بر زمين بگذارد و اگر چيزى نمانده بقيّه انگشتان را بگذارد و اگر انگشت ندارد ، مقدارى از پا که باقيمانده بر زمين مى گذارد.
مسأله 957ـ هرگاه بطور غير معمول سجده کند مثلاً بخوابد و هفت عضو بدن را بر زمين بچسباند سجده اش باطل است.
مسأله 958ـ هرگاه در پيشانى دمل و مانند آن باشد و نتواند آن را بر مهر و مانند آن بگذارد مى تواند مهر را درکنار پيشانى يا در هر دو طرف قرار دهد و مهر را در هر دو طرف آن قدر از زمين بلند کند که دمل در وسط آن قرار گيرد به شرط اين که از چهار انگشت بسته بلندتر نباشد و هرگاه دمل يا زخم تمام پيشانى را گرفته باشد بايد به يکى از دو طرف بيرون پيشانى سجده کند و اگر ممکن نيست چانه را بر مهر مى گذارد و اگر آن هم ممکن نيست هر جاى از صورت که ممکن شود بر مهر بگذارد و اگر به هيچ جاى از صورت ممکن نشود بايد به اندازه اى که مى تواند خم شود.
مسأله 959ـ کسى که نمى تواند پيشانى را بر زمين بگذارد بايد به اندازه اى که مى تواند خم شود و مهر ياچيزديگرى که سجده بر آن صحيح است بر محلّ بلندترى قرار دهد که پيشانى به آن برسد و کف دستها و زانوها و انگشتان را بطور معمول بر زمين بگذارد هرگاه نتواند خم شود بايد با سر اشاره کند و الاّ با چشمها اشاره مى نمايد، يعنى آن را به قصد سجده مى بندد و به نيّت سر برداشتن باز مى کند و در هر صورت احتياط واجب آن است که مهر را بلند کند و بر پيشانى بگذارد، اگر هيچ يک از اينها را نتواند احتياط اين است که در قلبش نيّت سجده کند.
مسأله 960ـ هرگاه پیشانی بی اختیار از جای سجده بلند شود و برگردد، ( این دو برخورد مجموعا ) یک سجده حساب می شود، چه ذکر سجده را گفته باشد یا نه، ولی اگر اختیاراً آن را بردارد اگر قبل از ذکر و از روی عمد باشد نمازش باطل است و الا اشکال ندارد.
مسأله 962ـ سجده کردن روى چيزى که بدن روى آن آرام نمى گيرد اشکال دارد، ولى چنان که قبلاً نيز گفتيم اگر در کشتى و قطار و مانند آن بتواند واجبات نماز را در حال حرکت رعايت کند نمازش صحيح است، اگر انسان روى تشک يا چيز ديگرى سجده کند که بدن در اوّل آرام نيست و بعد آرام مى گيرد مانعى ندارد.
مسأله 963ـ هرگاه زمين گِل باشد که اگر بخواهد سجده کند بدن و لباس او آلوده مى شود مى تواند ايستاده نماز بخواند و براى سجده با سر اشاره کند.
مسأله 964ـ بعد از سجده دوم در جايى که تشهّد واجب نيست بهتر است لحظه اى بنشيند سپس براى رکعت بعد برخيزد.
