Bir şəxsin torpaq sahəsində tapılmış xəzinənin xümsü
İnsanların öz torpaq sahələrində tapdıqları xəzinənin hökmü nədir?
Şəriət risaləsinin 1535 - ci məsələsində qeyd etdiyimiz şərtlərlə onu öz mülkiyyətinə çevirib xümsünü verə bilər.
Şəriət risaləsinin 1535 - ci məsələsində qeyd etdiyimiz şərtlərlə onu öz mülkiyyətinə çevirib xümsünü verə bilər.
Onun xümsünü ödəmədiyi təqdirdə xümsünü verməlidir.
Təqaüdə çıxandan sonra dövlətdən aldığı pul, həmin ilin qazancı sayılır. Əgər o ilin xərclərindən artıq olsa, ona xüms düşür.
Atanızın sizə bağışladığı evə yaşamaq üçün ehtiyacınız varsa, ona xüms düşmür. Lakin ehtiyat budur ki, öz işlədiyiniz məbləğin xümsünü ödəyəsiniz. Atanızın işini də səhih bilin və deyin ki, inşallah işi düz olmuşdur.
Borc qaytarıldıqdan sonra xümsünü vermək lazımdır.
Əgər onların südündən, yunundan və s. şəxsi ehtiyaclarına xərcləsələr, xümsü yoxdur. Əgər yalnız torpağa verilən gübrə və ya xırman döymək üçün istifadə olunursa, sərmayə və iş vəsaiti hökmündədir. Habelə onlardan gəlir mənbəyi kimi istifadə ediləndə də hökm belədir.
Sözü gedən bağın xümsü yoxdur. Lakin meyvələrinə xüms düşür. Satış zamanı (alındığı puldan) artıq qiymətin xümsü verilməlidir.
Xalça satışa hazır olan vaxtdan həmin ilin qazancından hesablanır ki, xüms ili keçəndən sonra artıq bir şey qalarsa, xümsünü verməlidir.
Yüz min tüməndən əlavəsinə xüms düşür.
Lazım ehtiyata görə hər xüms ilinin başında artıq qalanın xümsünü versinlər.
Kreditlərini ödəmədiyi borc miqdarına xüms düşmür. Lakin aldığı məvacib və əlavə gördüyü işlərdən, habelə kreditlərini ödəmiş borcdan əldə etdiyi şeylərə xüms düşür.
Xüms sərmayəyə aiddir. Yazdığınız hal da sərmayə şəklindədir. Lakin bu miqdar sərmayədən az olduğu halda dolanışığı təmin olunmazsa, xümsdən azaddır.