Bakirə və qeyri-bakirənin mehriyyəsinin hökmü
Düxulun kamil mehriyəyə və düxul etməməyin mehriyənin yarısına səbəb olması məsələsində bakirə qızla digər qadınlar arasında fərq varmı?
Bakirə ilə qeyri-bakirə arasında heç bir fərq yoxdur.
Vəfat edəndən sonra dirilən həyat yoldaşının zövciyyət hökmü
Doğuş əsnasında dünyadan gedən qadın, sonradan Allahın pak zatına və İlahi övliyaya təvəssül etməklə dirilərsə, zövciyyəti (ər-arvad münasibəti) öz qüvvəsindədirmi?
Sualda fərz olunanlara görə zövciyyət (ər-arvad münasibəti) öz qüvvəsindədir.
Yaxınlıq etməmək şərti
Daimi nikah əqdində şərt etmək olarmı ki, ərlə arvad arasında yaxınlıq olmasın?
Daimi nikahda işkalsız deyil.
Vəfat iddəsində nikah
Bir qadının vəfat iddəsində əqdini oxusalar və iddə sona çatandan təxminən 15 gün sonra toy etsələr və yaxınlıq baş versə, yəni, əqd iddə zamanı, duxul isə iddədən sonra baş versə, bəylə gəlin də bu məsələni və iddə zamanı evlənməyin haram olduğunu bilməsələr, buyurun ki, onlar bir-birlərinə əbədi olaraq haram olurlar, yoxsa yalnız əqd batil olur? Bu qadın birinci ərinin vəfat iddəsini tamamlamalıdır, yoxsa yox? Əqdin batil olduğunu fərz etsək, yenidən əqd oxumaq istəsələr, ikinci ər üçün iddə saxlamalıdırmı?
Nikah əqdi batildir. Lakin onlar bir-birinə əbədi olaraq haram olmurlar. İkinci ər barəsində “şübhəli yaxınlıq”la bağlı iddə sona çatmalıdır, yalnız bundan sonra digər şəxslə evlənməyə haqqı vardır. Amma ikinci ərlə evlənməsi üçün şübhəli yaxınlıqla bağlı iddəyə ehtiyac yoxdur.
Möhləti təyin olunan mehriyyəni tələb etmək
Bir qızın mehriyəsinin bir hissəsi möhlətsiz, bir hissəsi də möhlətli şəkildə olmuşdur. Möhlətsiz nəzərdə tutulan məbləği əqd məclisində təhvil almışdır. Möhlətli hissəsi üçün isə müəyyən zaman təyin olunmamışdır. Lakin oğlanın halından və sözlərindən sanki onun ağır mehriyədən imtina etməsi məlum olurdu. Qızın atası isə dedi ki, mehriyəni kim alıb, kim verib. Bunlardan belə başa düşmək olar ki, ödənilmə zamanı toy mərasimindən (yaxınlıqdan) sonradır. Amma qız indi öz valideynlərinin təhrikləri ilə möhlətsiz mehriyəni də almaqda israr edir. Belə bir şəraitdə qız və ya onun valideynləri mehriyənin yerdə qalanını alana qədər toydan boyun qaçırmağa haqları varmı?
Möhlətli mehriyə nəzərə çarpacaq bir zaman fasiləsi ilə ödəniləcəyinə dair dəlillər mövcud olmuşdursa, qızın yaxınlıqdan imtina etməyə haqqı yoxdur.
Talaq iddəsində əqd oxunması
Bir qız cavan bir oğlanla daimi şəkildə nikah bağlamışdır. Ailələrinin dindar olduğundan get-gəl üçün heç bir problem yaranmasın deyə, onlar arasında nikah əqdi oxunmuşdur. Kəbin oxunduqdan sonra nişanlı oğlan qızla təklikdə olan zaman arxadan yaxınlıq edirmişlər. Bir müddət sonra onların işi münaqişə və ayrılıqla nəticələnmişdir. Qız şəri məsələlərə agah olmadığı üçün bu növ yaxınlığın iddəsi olmadığını düşünmüş və elə buna görə də təəssüflər olsun ki, iddə halında digər birisi ilə daimi nikah bağlamışdır. O, bir neçə il ailə həyatından və uşaq dünyaya gətirəndən sonra məsələni başa düşmüşdür. Bu barədə şəriət hökmünü bəyan edin.
Məsələdə fərz olunanlara görə iddə sona çatdıqdan sonra yenidən əqd siğəsini oxumaları ehtiyat vacibdir və əbədi haram deyil.
Bir neçə nəfərin bir qadına təcavüzü
Bir neçə nəfər bir qadını zorlamışlar:1) Onların hər biri ayrı-ayrılıqda mehrul-misl ödəməlidirlər, yoxsa hamısı bir mehrul-misl ödəməlidirlər?2) Bir nəfər bir neçə dəfə təcavüz edərsə, mehrul-misl də təkrar olunacaqmı?
1) Onların hər biri ayrı-ayrılıqda mehrul-misl ödəməlidirlər. 2) Əgər (bir nəfərdən) təkrar olunarsa, zahirən, bir mehriyədən artıq ödəməməlidir. Amma əgər mehriyəni ödəyib yenidən təcavüz etsə mehriyə də təkrar olunar.
Qızın müsalihə dəyəri olaraq ərə verilməsi
Bir məntəqədə iki tayfa arasında münaqişə, çəkişmə baş verir və nəticədə oğlan uşağının gözü görmə qabiliyyətini itirir. Müsalihə dəyəri olaraq 10 yaşlı qızı vəlisinin icazəsi ilə görmə qabiliyyətini itirmiş 8 yaşlı uşağın qardaşının nikahına keçirirlər. Qızın özü iddia edir ki, mən heç vaxt razı olmamışam və indi də razı deyiləm. Qanunda öz işlərinə müstəqil surətdə müdaxilə edə (idarə edə) bilən qız və oğlanın yaşı, 18 yaşdır. Yaşı 18 –dən az olan uşaqlar isə məhkəməyə müraciət etməlidir. Məhkəmə onların həddi-buluğa çatdıqlarını və yetkinləşdiklərini müəyyən etmək üçün mütəxəssis ekspert həkimə göndərir. Ekspert həkim onların həddi-buluğa çatdıqlarını və yetkinləşdiklərini təsdiq edərsə, məhkəmə 18 yaşından əvvəl onların yetkinlikləri barədə hökm çıxaracaqdır. Bu məqamda isə belə bir addım atılmamış, yalnız 16 yaşında zövcələr arasında bu məzmunda iclas protokolu imzalanmışdır ki, qız və oğlanın orta təhsilləri başa çatana kimi öz təhsillərinə davam etsinlər. Qız bu iclas protokolu ilə bağlı iddia edir ki, bu protokolu atam-anam məni təhdid edəndən sonra imza etdim. Belə nikahlar bəzi kəndlərdə adət halını almış və hal-hazırda da mövcuddur. “Təhrirul-vəsilənin” 4- cü məsələsində, “nikah əqdinin vəliləri” (qəyyumları) fəslində qeyd olunmuşdur ki, یشترط فی صحة تزویج الاب و الجد و نفوذه عدم المفسده (atanın və ya babanın öz övladını evləndirməsində və (bu evlənmənin) qüvvədə olmasında fəsad olmaması şərtdir.) və məsələnin axırında da qeyd olunur: بل الاحوط مراعات المصلحة (üstəlik əhvət məsləhətə riayət etməkdir.) Bu, “fəsadın olmaması və məsləhətə əməl olunması” qıza aiddir, yoxsa qızın atasına və qohumlarına? Ümumiyyətlə belə bir əməl düzdür, yoxsa yox?
Məsləhət və fəsadların olmamağına riayət etmək qıza aiddir. Yəni qızın məsləhətləri nəzərdə tutulmalıdır, ata-anaya aidiyyəti yoxdur. Qohumluq əlaqələrini nəzərə almaq və xəsarətlərin əvəzini çıxmaq azyaşlı (səğir) uşağın “müsalihə malı” olmasına əsas vermir. Amma şəriət baxımından böyük (həddi-buluğa çatmış, yetkin) şəxs barəsində aydındır ki, onun razılığı olmadan nikah əqdi səhih deyil.
Yaxınlıq olmadan hamilə olan naməhrəm qadın
Bir kişi naməhrəm bir qadınla bədənlərini bir-birinə sürtsələr, məni gəlsə və duxul baş vermədən qadın hamilə olsa, uşağın və doğuşla aradan gedən bakirəliyin hökmü nədir?
Əgər məni gəlməyəcəyinə əmin idisə, onların uşaqlarının vələdüş-şübhə qəbilindən olması ehtimalı uzaq deyil. Lakin məni gələcəyinə ehtimal verirdisə, məsələ işkalsız deyil. Mehrul-misl barəsində isə, qadın öz meyl və razılığı ilə buna razı olmuşdursa və bu işin baş verəcəyini də ehtimal verirdisə, mehrul-misli yoxdur. Əgər ehtimal vermirdisə və sürtməkdən əlavə bir şeyə razı olmamışdırsa, mehrul-misl vermək ehtiyat vacibdir. - Əqd oxunmadan, sadəcə razılıq əsasında olan və ya əqd oxunmadan yazılı baş verən.
Yaxınlıq etmədən hamilə olan qadın
Bir kişi evlənmişdir, lakin hələ düxul (yaxınlıq) etməmişdir. Amma qadın, uşaqlıqda süni mayalanma yolu ilə hamilə olmuşdur. Talaqdan sonra mehriyənin vəziyyəti necə olacaqdır?
Əgər kişi qadının hamilə olmasına bais olmuşdursa, ehtiyat vacib budur ki, düxul etməsə belə mehriyənin hamısını ödəsin.
Mehriyyəni ödəmək üçün yaşayış mənzilinin satılması
Bir şəxs öz həyat yoldaşının mehriyyəsi üçün 4 milyon tümən borcludur. Onun Məşhədin ən yaxşı yerində şəxsi mənzili var ki, hal-hazırda 30 milyon tümənə müştərisi var. Bu mənzil borcun müstəsna hallarından biridirmi?
Sözü gedən borc hal-hazırda tələb olunursa, mənzil də öz şənindən – ad-sanından artıqdırsa, mənzili öz ad-sanına layiq bir mənzillə dəyişməli və aralarındakı fərqi borcunu ödəmək üçün sərf etməlidir.
Talaq şübhəli olan hallarda nəfəqə
Bir şəxs öz arvadına ixtiyar verib ki, onun tərəfindən bir nəfəri talaq üçün vəkil tutsun. Müəyyən vaxt keçsə də, qadın onu talağın oxunub oxunmadığından xəbərdar etməyib. Bu müddətdə nəfəqə vermək ərə vacibdirmi? Ər bu qadını öz arvadı olaraq qəbul edə bilərmi?
Nə qədər ki, talağın oxunması şəklidir, qadın onun arvadı hökmündədir.
