Mərhəmət dini - İslam maarifi və əqidəvi şübhələrə cavab

O vaxtlar dövlət yolu ilə evlənib-boşanan şəxslərin nikah və talağı səhihdir, amma hazırda şəriət hökmlərini öyrənməli və şəriətə uyğun nikah bağlamalı və yaxud boşanmalıdırlar. Qeyd etdiyiniz hallarda əbədi haramlıq yaranmır.

Duxul kifayətdir.

Əri itkin düşmüş qadın barədə bir neçə hal mümkündür:1) Əgər bir xəbər gələnə qədər gözləyərsə, eybi yoxdur və onun nəfəqəsi ərinin malından ödənilməlidir.2) Əgər vəli və ya başqası tərəfindən (xərclərinə) kömək edən olsa, gözləməlidir. Yalnız ağır məşəqqət və ya mühüm bir zərər meydana çıxan halda, şəriət hakimi onun talağını verə bilər. 3) Bu iki haldan başqa hallarda şəriət hakiminə müraciət edə bilər. O, 4 il müddətində onun itdiyi məntəqələrdə axtarış aparacaq. Heç bir məlumat əldə etmədiyi təqdirdə öncə onun vəlisinə talaq təklifi verəcəkdir. O, talaq verməsə, hakimin özü talaq verəcək, sonra qadın talaq iddəsi saxlayacaqdır. (Hərçənd rici talaq iddəsi saxlaması ehtimalı güclü olsa da, mümkün olan qədər ehtiyat tərk edilməməlidir.) Bundan sonra ərə gedəcəkdir. Qız iddədə olan zaman birinci əri tapılıb qayıtsa, ərə getməyə üstünlük verilir. İddədən sonra gəlsə – hətta qadın yenidən ərə getməmişsə – talaq öz qüvvəsindədir. Yalnız iki tərəfin razılığı və yeni oxunan əqdi ilə qayıtmaq imkanı vardır.

Əgər sözü gedən nikah əqdi əvvəlcədən qızın məsləhətinə olmamışdısa, əqd bünövrədən batildir. Əgər onun məsləhət olduğunu fərz etsək, qızın bundan artıq gözləməsi onun həddən artıq məşəqqətinə səbəb olursa, oğlanın vəlisi (qəyyumu) bu qızın talaq siğəsini icra edə bilər. Sonra kiminlə istəsə, evlənə bilər.

Bu kişi öz öhdəliklərinə əməl etməlidir. Əgər arvadı qərarsız vəziyyətdə saxlasa və bu qadın barəsində öz şəri vəzifələrinə əməl etmək istəməsə, şəriət hakimi onu talaq verməyə məcbur edəcək və talaq vermədiyi təqdirdə şəriət hakiminin özü qadının istəyi ilə ona talaq verə bilər.

Əgər bu sözü iki şahidin olduğu bir yerdə demişsinizsə, o qadın da adət (heyz) halında olmamışdırsa, pak olandan sonra onunla yaxınlıq etməmişsinizsə, kəffarə verməlisiniz. Onun kəffarəsi iki ay oruc tutmaqdır ki, onun otuz bir günü ardıcıl şəkildə (arada fasilə olmadan) olmalıdır. Oruc tutmağa gücünüz çatmasa, 60 miskinə yemək verməlisiniz. Amma iki adil şahidin şahidliyi ilə olmamışdırsa, heç bir kəffarəsi də yoxdur və bu söz təsirsizdir. Qeyd etmək lazımdır ki, kəffarə lazım olan surətdə kəffarə verməyənə qədər (qadın sizə) halal olmayacaqdır.

Əgər (kişi) qaçmışdırsa və qayıdacağına ümid yoxdursa, habelə qadın dözülməz məşəqqətə düşmüşdürsə və belə bir kişi ilə yaşamaq onun üçün mümkün deyilsə, şəriət hakimi onun talağını verə bilər. Amma əgər gözləyə bilirsə, habelə ərinin qayıdacağına ehtimal varsa və onunla yaşamaq mümkündürsə, onun hökmü “talağı verilməmək”dir.

Başqa kişiyə ərə getməyə haqqı yoxdur. Yalnız o halda ərə gedə bilər ki, onun ölümünə yəqin etmiş olsun, yaxud şəriət hakiminə müraciət etmiş olsun ki, sözü gedən şəxs barəsində araşdırma aparmağa göstəriş versin və şəri mərhələləri keçəndən sonra onun talağını versin.

Ərlərinin vəfat etdiklərinə yəqin əldə etsələr, evlənmək caizdir. Qeyri halda bu şəkildə yaşamaq onlar üçün ağır məşəqqətə səbəb olursa, şəriət hakimi onların talaqlarını verə bilər. Məşəqqətin olmadığı təqdirdə isə şəriət hakiminin göstərişi ilə dörd il müddətində onlar barəsində tədqiqat aparılmalıdır. Müsbət nəticə verməsə və əsər-əlamət tapılmasa, şəriət hakimi onların talağını oxuyacaqdır.