Bir məktubda üçdən artıq sual yazmayın

Sualınızı qısa, xülasə şəklində bir neçə sətirdə bəyan edin. Uzun-uzadı ifadələr yazmaqdan çəkinin

Yuxu yozma, istixarə və buna bənzər suallar verməyin

captcha
انصراف
انصراف
چینش بر اساس:حروف الفباجدیدترین مسائلپربازدیدها

Diyə müalicə xərclərindən az olarsa

Yol qəza hadisəsi və ya mübahisə nəticəsində bir şəxsin böyrəkləri sıradan çıxmışdır. Yaxud zərbə nəticəsində mütəmadi şəkildə müalicə almalı və daim həkim nəzarətində yaşamalıdır. Yaxud da böyrəklərin biri, dalağı və ya sidik kisəsi bu hala düşmüşdür. Belə hallarda hökm çıxarmaq üçün qazının vəzifəsi nədir? Xahiş edirik, cavabı izahla yazasınız. Əlavə olaraq bilmək istəyirik ki, müalicə üçün lazım olan vəsait təqsirli bilinən şəxsin öhdəsinədir, yoxsa zərərçəkən şəxsin? Zərərçəkənin öhdəsinədirsə, diyə məbləğinin müalicə xərclərini ödəmək üçün kifayət qədər olmadığı təqdirdə vəziyyəti necə islah etmək mümkündür?

Tibbi ekspertiza və mütəxəssis həkimlər daxili üzvlərə dəyən xəsarətin bədənin neçə faizini təşkil etdiyini açıqlamadırlar (müharibə əlillərində hesablandığı kimi). Sonra həmin faiz, kamil diyə ilə müqayisə olunmaqla hesablanmalıdır. Müalicə xərcləri bundan çox olarsa, ehtiyat vacib budur ki, müalicə xərclərinin qalan hissəsini ödəsinlər.

دسته‌ها: Bədən üzvlərinin diyəsiDiyəyə aid müxtəlif məsələlər

Yol qəzasında təqsirli bilinənlər arasında diyənin bölüşdürülməsi

Yol qəza hadisələrinin birində minik avtomobili yük maşını ilə toqquşaraq yolun ortasında dayanır. Arxadan gələn avtobus da minik avtomobili ilə toqquşur. Birinci hadisədə minik avtomobilinin sürücüsü, ikinci hadisədə isə avtobus sürücüsü təqsirli bilinir. Qeyd etmək lazımdır ki, minik avtomobilinin sərnişinlərinin hamısı bu hadisədə dünyasını dəyişir. Onların ölümlərinin əsas səbəbinin birinci, yoxsa ikinci yol qəzasının olması dəqiq məlum deyil. Belə halda hökm necə olacaqdır?

Minik avtomobilinin sərnişinlərinin diyəsi avtobus sürücüsü ilə minik avtomobilinin sürücüsü arasında bölünməlidir. Yəni, onun əlli faizi minik avtomobilinin qalan əmlakından götürülməlidir, digər əlli faizini də avtobus sürücüsü ödəməlidir.

دسته‌ها: Diyə ödəməyin metodu

Yol qəzasında təqsirli bilinənlər arasında diyənin bölüşdürülməsi

Yol qəza hadisələrinin birində minik avtomobili yük maşını ilə toqquşaraq yolun ortasında dayanır. Arxadan gələn avtobus da minik avtomobili ilə toqquşur. Birinci hadisədə minik avtomobilinin sürücüsü, ikinci hadisədə isə avtobus sürücüsü təqsirli bilinir. Qeyd etmək lazımdır ki, minik avtomobilinin sərnişinlərinin hamısı bu hadisədə dünyasını dəyişir. Onların ölümlərinin əsas səbəbinin birinci, yoxsa ikinci yol qəzasının olması dəqiq məlum deyil. Belə halda hökm necə olacaqdır?

Minik avtomobilinin sərnişinlərinin diyəsi avtobus sürücüsü ilə minik avtomobilinin sürücüsü arasında bölünməlidir. Yəni, onun əlli faizi minik avtomobilinin qalan əmlakından götürülməlidir, digər əlli faizini də avtobus sürücüsü ödəməlidir.

دسته‌ها: Diyə ödəməyin metodu

Həddi-buluğa çatmayan fəhlənin diyəsinin zamini

Xeyriyyə (faizsiz kredit) fondu öz işinə başlamazdan öncə müqaviləyə əsasən müəssisəyə nəzarəti inşaatçılardan birinin öhdəsinə qoyur. Fondun binasının tikinti işlərini başlayır. Binanın qaynaq işləri də digər müqavilə ilə qaynaqçılardan birinə həvalə edilir. Başqa bir şəxs isə işçi tapmaq və tikinti materiallarının tədarükünü öz öhdəsinə götürür. Bu şəxs 8 yaşlı bir uşağı fəhlə kimi işə götürür ki, qaynaq zamanı seyfin qapısı uşağın üstünə düşür və təəssüflər olsun ki, onun onurğa beyninin tamamilə kəsilməsinə səbəb olur. Yuxarıda qeyd olunanları nəzərə alsaq, bu uşağın diyəsinə kim zamindir?

Uşağın işə götürülməsi onun vəlisinin (sahibi) icazəsi ilə və uşağın məsləhətinə, gücünə uyğun idisə, habelə uşağın təhlükəsizliyinin təmini istiqamətində heç bir qüsur və səhlənkarlığa yol verilməmişdirsə və hadisə təsadüfən baş vermişdirsə, bu halda heç kəs zamin deyil. Amma vəlisinin icazəsi olmadan işə götürülmüşdürsə və ya təhlükəsizliyinin təminində səhlənkarlığa yol verilmişdirsə, işə götürən şəxs onun diyəsi ilə bağlı zamindir.

دسته‌ها: Diyə ödəməyin metoduDiyəyə aid müxtəlif məsələlər

Xilas edicinin xilas etməkdən imtina etməsi

Vəzifəsi suda batan şəxsi xilas etmək olan bir şəxs öz işindən imtina edərsə və həmin şəxs suda batarsa, o, bu işə görə məsuliyyət daşıyırmı?

Əgər xilasedici təhlükəli bir yerdə insanlara nəzarət və onların təhlükəsizliyini qorumaq məsuliyyətini qəbul etmişdirsə və insanlar onun bu məsuliyyətinə etibar edib dənizə və ya hovuza girirlərsə, laqeydlik göstərdiyi təqdirdə məsuliyyət daşıyır.

دسته‌ها: Diyə ödəməyin metodu

Başqa uşaq tərəfindən kor edilən uşağın diyəsi

Təxminən dörd il bundan qabaq mənim Mehdi adında oğlum (o zaman onun üç yaşı var idi) anası ilə birlikdə qonaqlığa dəvət olunmuşdu. Qonaqlıqda meyvə yeyilən zaman Mehdi – anasının və başqalarının dediklərinə əsasən – əlindəki bıçağı tullayır. Bıçaq oynamaqda olan digər uşağın bir gözünə dəyib kor edir. Mübarək nəzərinizə çatdırıram ki, böyüklərin bu işdə əsla müdaxilələri olmamışdır. Uşaqlar isə bir-birləri ilə oynayırmışlar. Digər tərəfdən, zərərçəkən uşaq bacımın uşağıdır. Hadisədən üç il keçəndən sonra bacım bizim əleyhimizə şikayət etmişdir. Mənim maddi imkan baxımından bir yığın borclardan savayı heç nəyim yoxdur. Maddi vəziyyətimi nəzərə almaqla diyənin kim tərəfindən ödənilməli olduğunu deyin.

Diyə mütləq ödənilməlidir, lakin sizin öhdənizdə deyil. Ata tərəfindən olan kişi qohumlarınızın öhdəsindədir və onlar arasında bölünməlidir. Onların hər biri imkanları çatan miqdarda onun bir hissəsini ödəməlidirlər.

دسته‌ها: Aqilə

Başqa uşaq tərəfindən kor edilən uşağın diyəsi

Təxminən dörd il bundan qabaq mənim Mehdi adında oğlum (o zaman onun üç yaşı var idi) anası ilə birlikdə qonaqlığa dəvət olunmuşdu. Qonaqlıqda meyvə yeyilən zaman Mehdi – anasının və başqalarının dediklərinə əsasən – əlindəki bıçağı tullayır. Bıçaq oynamaqda olan digər uşağın bir gözünə dəyib kor edir. Mübarək nəzərinizə çatdırıram ki, böyüklərin bu işdə əsla müdaxilələri olmamışdır. Uşaqlar isə bir-birləri ilə oynayırmışlar. Digər tərəfdən, zərərçəkən uşaq bacımın uşağıdır. Hadisədən üç il keçəndən sonra bacım bizim əleyhimizə şikayət etmişdir. Mənim maddi imkan baxımından bir yığın borclardan savayı heç nəyim yoxdur. Maddi vəziyyətimi nəzərə almaqla diyənin kim tərəfindən ödənilməli olduğunu deyin.

Diyə mütləq ödənilməlidir, lakin sizin öhdənizdə deyil. Ata tərəfindən olan kişi qohumlarınızın öhdəsindədir və onlar arasında bölünməlidir. Onların hər biri imkanları çatan miqdarda onun bir hissəsini ödəməlidirlər.

دسته‌ها: Aqilə

Təmirçinin təhlükəsizlik qaydalarına diqqətsizliyi nəticəsində bir ailənin ölümü

Təmirçi və ya şirkətin qanuni nümayəndəsi qaz sobasını bir şəxsin mənzilində təhlükəsizlik qaydalarına əhəmiyyət vermədən və ya texniki səhvə yol verməklə, yaxud da borudan istifadə etmədən quraşdırır. Nəticədə ailə üzvlərinin hamısı qazdan boğularaq vəfat edirlər. Qan sahibləri təqsirli bilinən şəxsin əleyhinə şikayət edirlər. Sual budur: Şirkət nümayəndəsinin və ya təmirçinin texniki nasazlığa və yaxud təhlükəsizlik qaydalarına riayət olunmaması barədə ev sahibinə məlumat verməsi və ya verməməsi hallarında kim məsuliyyət daşıyır və hansı növ qətl baş vermişdir?

Əgər bu barədə onlara məlumat vermişdirsə, məsuliyyət daşımır. Vəziyyətin təhlükəli olmasına baxmayaraq xəbər verməmişdirsə, "ehtiyatsızlıq üzündən qətl" sayılır və öz əmlakından diyə verməlidir.

دسته‌ها: Qəsdən adam öldürmə və ona bənzər hallarCan (ölüm) diyəsi

Eyibli sümüyün sındırılmasının diyəsi

Sümüyün sınmasına görə verilən diyə – eyibli olduğu təqdirdə – həmin üzvün diyəsinin beşdə biri qədərdir. Digər tərəfdən, bəzi üzvlərin, məsələn, burunun sınması üçün veriləcək diyə xüsusi şəkildə qeyd olunur. Belə halda sözü gedən diyə külli və ümumi qayda ilə tətbiq olunaraq hesablanmalıdır, yoxsa həmin üzv üçün qeyd olunmuş diyə meyar tutulmalıdır?

Sözü gedən qayda bütün hallara şamil olmur. Çünki, bəzi hallarda nəqli dəlillər və icma onun əksini göstərir. Buna görə də nəqli dəlil və icma mövcud olan hallarda həmin halın konkret hökmünə əməl etmək lazımdır.

دسته‌ها: Sınıqların diyəsiDiyə ödəməyin metodu

Şərab içən şəxsin əməlləri

Spirtli içki içmək insanın ağıl və şüurunun aradan getməsinə səbəb olurmu? Əgər olursa, bir şəxs belə bir çirkin iş görərsə, törətdiyi əməllər qarşısında zamindirmi? Tövbə etdiyi təqdirdə Allah-taala onu bağışlayarmı?

Şərab içmək sözsüz, insanın ağlında öz mənfi təsirini qoyur, onu zəiflədir. Lakin həmişə dəliliyə səbəb olmur. Əgər tövbə etsə və bu işi tərk etsə, inşallah, günahları bağışlanar. Amma sərxoş halda etdiyi əməllərə görə məsuliyyət daşıyır.

دسته‌ها: Diyə ödəməyin metodu

Fəhlənin ehtiyatsızlıq üzündən həyatını itirməsi

Sahibkar işində kifayət qədər peşəkar və təcrübəli olan 50 yaşlı qazmaçı ustanı quyu qazmaq üçün işə götürür. O da quyu qazarkən quyunun içinə girən zaman ayağı sürüşərək quyuya düşüb dünyasını dəyişir. Sual budur ki, vəfat etmiş şəxsin varisləri yer sahibindən haqq tələb edə bilərlərmi?

Yuxarıdakı şəraitdə yer sahibi heç bir məsuliyyət daşımır. Yalnız bu halda məsuliyyət daşıya bilər ki, quyu qazılan yer fərqli xüsusiyyətlərə malik olsun, bu da təhlükə ilə nəticələnsin və sahibi də bunu bilə-bilə, xəbərdarlıq etməkdə səhlənkarlığa yol vermiş olsun.

دسته‌ها: Diyəyə aid müxtəlif məsələlər

درختواره فقه

فهرست رساله

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی