Dovşan əti
Dovşan ətinin yeyilməsinin hökmü nədir?
Mütləq (qeydsiz-şərtsiz) olaraq haramdır.
Əmr sahibinin qatildən qisas alınması ilə bağlı izni
Qatildən qisas almaq üçün vəliyyi-əmr və ya onun nümayəndəsinin icazəsinə ehtiyac varmı? Bu icazə verilmədiyi təqdirdə qatillə əlaqədar vəzifə nədir? İcazə verilən zamana qədər, hətta on illər keçsə belə, qatil həbsdə qalmalıdır, yoxsa dərhal azad olunmalıdır? İkinci halda hansı formada təzminat alınmalıdır?
Vəliyyi-əmrin icazəsi lazım deyil. Qazının çıxardığı hökm kifayətdir. Qazı olmasa, möminlər içində adil olan şəxslər şəri hakimin əvəzinə izn verə bilər. Şəri hakim icazə versə, amma qan sahibi razı olmasa, ona son xəbərdarlıq ediləcəkdir ki, ya qisas alsın ya da qatilin razı olduğu təqdirdə diyə alsın. Əgər bunların heç birinə razı olmasa, vəzifə aydın olana kimi vəsiqə (təzminat) təqdim etməklə qatili azad etmək olar.
Xümsü verilməmiş pulla həccə getmək
Həcc xərclərimin hamısını ərim öz öhdəsinə götürmüşdür. Lakin onun xüms vermədiyini bilirəm. Mənim isə öz var-dövlətim və şəxsi əmlakım yoxdur. Bu təqdirdə mənim yol xərci, ehram paltarı və kəsiləcək qurbanlıq qarşısında olan vəzifəm nədir? Bunların xümsünü kim verməlidir?
Bunların xümsü sizin öhdənizədir. Ödəməyə qadir deyilsinizsə, istitaətli sayılmırsınız.
Talağı verilmiş anaya oğlundan çatan irs
Bir qadın iyirmi beş ilə bundan qabaq ərindən talaq almışdır və onun ərindən bir oğlu və bir qızı vardır. Kişi isə başqa bir qadınla evlənmiş və ondan da bir qızı vardır. Ona da iyirmi il bundan öncə talaq vermiş və üçüncü qadınla evlənmişdir. Ata və oğlu avtomobil qəzasında vəfat etmişdir, onların hansının daha tez öldüyü məlum deyil. Talaq alan qadın iddia edir ki, oğlunun heç bir əmlakı yoxdur. O, atası ilə bir yerdə yaşayırdı və subay idi. Ona atasından irs çatmalı və bu irs ona verilməlidir. Ona irs çatırmı? (Qeyd etmək lazımdır ki, atanın aşağıdakı varisləri var: iki qızı, anası və hal-hazırda onun evində yaşayan arvadı.)
Bu kişinin irsi iki qıza, avtomobil qəzasına düşən oğlana, həyat yoldaşına və anasına çatır. İrsin səkkizdə bir hissəsi həyat yoldaşına, altıda bir hissəsi anasına çatır. Yerdə qalanı 4 hissəyə bölünür: iki hissəsi avtomobil qəzasına düşən oğlana və (varisinin yalnız anası olduğu təqdirdə) onun tərəfindən anasına çatır. Qızlarından hər birinə isə bir pay çatır.
Vəqfin sübut olunma yolları
Vəqf hansı yollarla sübuta yetir?
Vəqfi sübuta yetirmək elm və yəqinlə, məntəqədə olan şöhrətlə və şəri dəlillə (iki adil şahid) mümkündür. Sadəcə iddia ilə və hətta şübhəli vəqfnamələrlə heç nə sübuta yetmir. Yalnız vəqfnamə etibarlı olan hal istisnadır.
Dərs mühitində üzü örtmək
Dərs mühitində üzü örtməyin olduqca çətin bir iş olduğunu nəzərə alsaq, bu iş vacibdirmi?
Üz və əllər hicabdan istisna olunmuşlar: onları örtmək vacib deyil.
Yaxınlığa razı olmazdan öncə mehriyyəni tələb etmək
Əgər qadın mehriyəni almayacağı təqdirdə itaət etməyə (yaxınlığa) razı olmursa, digər tərəfdən əri də mehriyəni ödəməyə qadir deyilsə və eyni halda : “Talaq verməyəcəyəm və ömrümün axırına qədər xərclik verəcəyəm” – deyirsə, məsələnin hökmü necədir?
1) Qadın yaxınlığa razı olmazdan öncə mehriyəni tələb etməyə haqqı var. Hətta ərinin mehriyəni ödəmək üçün imkanı olmasa belə . 2) Ərin mehriyəsi yoxdursa, xərcliyini verməlidir. 3) Bu şərait illərlə davam etsə, belə ki, qadının zərərə düşməsinə və ya şiddətli məşəqqətinə səbəb olsa, şəriət hakimi əri talaq verməyə məcbur edəcək: əgər talaq verməsə, şəriət hakimi özü talaq verəcək və mehriyənin yarısı, ödəmək imkanı əldə edənə kimi ərin öhdəsində qalacaqdır.
Mehriyyənin tələb olunan zaman və ya imkan daxilində ödənilməsi
Kişi və qadın, yaxud onların başçı və böyükləri aralarına müqavilə qoyur və mehriyəni təyin edirlər. Sonra mehriyədən iki yüz min tümənini nağd olaraq verilir. Yerdə qalanı isə kişinin öhdəsində qalır və ürf (camaat) tərəfindən belə başa düşülür ki, toy mərasimindən sonra zövcə bunu tələb edə bilər, əri də imkan daxilində ödəməlidir. Necə ki, keçmiş alimlərdə nikahnamələrdə belə qeyd edirdilər: فلها المطالبه بشرط التمکین و له الاداء عند القدره و الامکانLakin indiki zamanda rəsmi nikah dəftərxanaları sözü gedən meyarı nəzərdə tutmadan, yazırlar ki, kişi, mehriyə tələb olunan zaman onu ödəməlidir. Buna əsasən, onların arasında ixtilaf yarananda qadın deyir ki, əri mehriyəni nağd ödəməyincə, təslim olmayacaqdır, üstəlik onun nəfəqəsini də verməlidir. Qadının buna haqqı varmı?
“Mehriyə tələb olunan zaman ödəməlidir”, – deyə şərt olunarsa, qadının mehriyəni tələb etməyə haqqı var. Əgər təslim olmamaqda mehriyənin verilməməyinə istinad olunarsa, nəfəqə də almağa haqqı var. Əgər “ərin imkan daxilində ödəyəcəyi” şərt edilsə və ya ürf və adət baxımından bunu sübut edən dəlillər mövcud olsa, ərin imkanı olmadığı təqdirdə qadının bunu tələb etməyə haqq yoxdur. Belə olan halda təslim olmasa, nəfəqə almağa haqqı yoxdur.
Hüquqi və cəza zamanının ötməsi
Öz nəzərinizi hüquqi zamanın ötməsi (elə zaman müddətinin ötməsidir ki, ondan sonra iddia bir daha məhkəmədə dinlənmir) və cəza zamanının ötməsi (elə zaman müddətinin keçməsidir ki, ondan sonra müqəssir şəxs bir daha təqib olunmur, əgər təqib olunubsa da, daha axtarış davam edilmir, və ya qəti hökm çıxarılmışdırsa, artıq hökm icra olunmur.) barəsində bəyan edin.
Zahirən, İslami-fiqhi qanunların içərisində “zamanın keçməsi” adında bir əsasımız yoxdur. Bu barədə mövcud olan yalnız budur ki, bəzən zamanın ötməsi haqq sahibinin öz haqqından keçməsinə və onun bəraət almasına qəti dəlil (sübut) və ya şəri höccət olur. Bəzən də mümkündür ki, ikinci dərəcəli ünvanlar belə cinayət işlərinə baxılmasına və ya hüquqi işlərin aparılmasına mane olsun. Lakin bu iki haldan başqa zahirən zamanın ötməsi adınada heç bir məsələ mövcud deyil.
Dəstəmaz üzvlərinə xal döydürmək
Xal döydürməyin hökmü nədir? Dəstəmaz və qüsl üçün problem yaradırmı?
Bədənə xüsusi bir zərər yetirməsə və əxlaqsız şəkillər olmasa caizdir. Hər bir halda dəstəmaz və qüsl üçün müşkül (problem) yaratmır.
Qəbir açılmadan cənazənin köçürülməsi
Qəbir qazılmadan cənazənin köçürülməsi caizdirmi?
Camaatın nəzərində meyyitə hörmətsizlik olmasa, onu başqa bir məkana köçürə bilərsiniz. Lakin yaxşı olar ki, onun yerini dəyişməyəsiniz.
Hərəmin ağaclarını kəsmək
Həzrət ustadın “Həcc əməlləri” kitabında “Hərəmin ağacını kəsmək” ehramın halında haram olan şeylər sırasında qeyd olunmamışdır. Bu məsələ ehramda haram olan şeylərdən deyilmi?
Bu məsələ ehramda haram olan şeylərə məxsus deyil; Hərəmin ağacını kəsmək hamıya haramdır.
Alıcının malı götürmək üçün gəlməməsi
Bir şəxs malı satmış və başqa mallardan ayrı şəkildə saxlayır. Lakin hələ alıcıdan bir xəbər çıxmamışdır. Hal-hazırda bu malın əldə olunma və istehsal keyfiyyətində xüsusi dəqiqlik tələb olunduğunu desə, satıcının o mal qarşısında vəzifəsi nədir? (Əgər pulunu qabaqcadan almış olsa, onda necə?)
Əgər müştəri nəqd aldığı malın pulunu üç günə kimi gətirməsə, satıcının müamiləni pozmaq haqqı var. Əgər o malın pulunu veribsə, o mal sizin yanınızda əmanətdir.
Qayıtmaq üçün pul almaq
Əgər bir kişi öz arvadına talaq versə, lakin qadının varisləri o kişiyə: “Filan qədər pul al və talaq vermə”– desələr, ər arvadına dönə bilərmi?
Arvadına talaq vermiş kişi pul alıb dönə bilər. Əgər verdiyi talaq rici talaq deyilsə, yenidən əqd oxunmasına ehtiyac var.
