بلوغ در ازدواج و تجارت و اجرای حدود و قصاص
آیا میتوان گفت که هر فرد بعد از رسیدن به بلوغ میتواند ازدواج کند و یا وارد تجارت گردد و یا حدود و قصاص بر او جاری شود یا معیار دیگری نیز دارد؟
بلوغ چهار مرحله دارد: مرحله اوّل: بلوغ در عبادات و رعايت واجبات و محرمات است؛ که حدّ آن اتمام سن 15 سال قمري در پسرها و نه سال قمري در دخترها و ديگر علائمي که در رساله توضيح المسائل (مسئله 1909) آوردهایم. مرحله دوم: بلوغ در نکاح است، يعني بايد رشد جسماني مناسب براي ازدواج و عمل زناشويي داشته باشد و اگر وضع او طوری است که آسیب به او میرسد، نکاح جايز نيست. البته خواندن صيغه بدون آثار ديگر ازدواج اشکال ندارد مرحله سوم: بلوغ اقتصادي است به اين معني که بتواند اموالش را سرپرستي کند و او را فريب ندهند. البته بلوغ اقتصادي داراي مراحلي است و به هراندازه که رشد اقتصادي پيدا کند، میتواند در اموالش تصرّف کند فرق است بين خريد نیازهای روزمره و معامله ملک و زمين و خانه و امثال آن مرحله چهارم: رشد براي مسائل حدود و قصاص و امثال آن است. البته در ديات نه علم شرط است نه عمد، بنابراين قتل خطا و شبه عمد دیه دارد. ولي در حدود و قصاص و امثال آن، چنانچه درکي از اين مسائل ندارد، نمیتوانیم آنها را بر او جاري کنيم. نتیجه اینکه در هر مورد رشد براي کاري نباشد، نمیتوان مسئوليت آن کار را تحميل کرد؛ و در صورت شک نيز اصل عدم جواز است.
عمل به احتیاط در بین مراجع مشکوک الاعلمیه
آیا کسى که در میان مراجع کنونى، فقط درباره اعلمیت مثلاً سه نفر شک دارد، میتواند رساله هر سه نفر را بگیرد و بدون توجّه به نظر مراجع دیگر که احتمال اعلمیت آنها را نمیدهد، احتیاط کند؟
عمل به احتیاط درصورتیکه احتمال اعلمیت بین مراجع را نمیدهد اشکالی ندارد.
مسائل قومی و نژادی در باب مرجعیت
طرح مسائل قومى و نژادى در باب مرجعیت چه حکمى دارد؟
مرجعیت هیچ ارتباطى با مسائل قومى و نژادى ندارد; شرایط و ضوابط آن در رسالههای عملیّه نوشتهشده است.
ملاک تشخیص اعلمیت مجتهد متوفی
آیا ملاك در اعلمیت مجتهد متوفى نظر مقلّد است یا مجتهد زنده؟
ملاك در اعلمیت مجتهد متوفى نظر مقلّد است نه مجتهد زنده يا ديگران.