حيض كه گاهى از آن تعبير به عادت ماهانه یا پریود یا رِگل مى كنند خونى است كه غالباً در هر ماه چند روزى از رحم خارج مى شود و به هنگام انعقاد نطفه، غذاى فرزند است؛ زن را در موقع ديدن خون حيض حائض مى گويند و در شرع مقدّس اسلام احكامى دارد.
مادامی که یقین به دخول ندارند، کار حرامى انجام نشده و کفّاره اى ندارد.
اگر ده روز يا كمتر خون ببيند همه اش حيض است و اگر بيشتر از ده روز ببيند چنانچه بعضى نشانه حيض داشته باشد و از سه روز كمتر و از ده روز بيشتر نباشد، حيض محسوب مى شود و اگر همه اش يك جور باشد مطابق عادت خويشاوندان خود عمل مىكند (اگر عادت همه يا اكثريّت قاطع آنها يكسان باشد) و هرگاه عادت آنها مختلف باشد، احتیاط واجب آن است كه عادت خود را هفت روز قرار دهد.
در فرض سؤال استحاضه است تا زمانی که خون همیشگی از نظر زمان و عدد را ببیند که آن حیض است.
مضطربه زنى است كه چند ماه حائض شده ولى عادت معيّن پيدا نكرده و يا اگر سابقاً عادت داشته، به هم خورده و عادت تازه اى جانشين آن نشده است.
خویشان شامل همه آنچه ذکر شده می شود اعم از پدری و مادری.
در فرض سؤال، روزی دو سه بار وارسی کردن کافی است.
چنانچه در ایام عادت ماهانه نزدیکی صورت بگیرد علاوه بر این که زن و مرد مرتکب گناه شده اند، بهتر است مرد کفاره بدهد (اختصاص به مرد دارد) و كفّاره آن، در ثلث اوّل روزهاى حيض، يك مثقال طلاى سكّه دار، يا قيمت آن است (مثقال شرعى 18 نخود مىباشد) و اگر در ثلث دوم باشد نيم مثقال و اگر در ثلث سوم باشد يك چهارم مثقال است. بنابر اين، اگر ايّام عادت شش روز باشد دو روز اوّل يك مثقال، دو روز وسط نيم مثقال و دو روز آخر يك چهارم مثقال شرعی كفّاره دارد.
اگر در حال عادت ماهانه يا نفاس، آفتاب يا ماه بگيرد و تا آخر مدّتى كه خورشيد يا ماه باز میشود از خون حيض و نفاس پاك نشده باشد، نماز آيات بر او واجب نيست و قضا هم ندارد. همچنین نماز آیاتی که به‌واسطه زلزله واجب شده است و قضای آن بر حائض و نفساء واجب نیست.
اقوام پیشین در مورد عادت ماهیانه زنان عقائد مختلفى داشتند. یهودیان فوق العاده سخت گیرى مى کردند، و در این ایّام به کلّى از زنان در همه چیز از جمله، در خوردن و آشامیدن و بستر و مجلس جدا مى شدند، در تورات کنونى احکام شدیدى در این باره دیده مى‌شود، به عکس آنان، مسیحیان هیچ گونه ممنوعیّت و محدودیّتى براى خود، در برخورد با زنان، در این ایّام قائل نبودند. و امّا بت پرستان عرب، دستور و سنّت خاصّى در این زمینه نداشتند، ولى ساکنان مدینه و اطراف آن، بعضى از آداب یهود را در این زمینه اقتباس کرده بودند، و در معاشرت با زنان در حال حیض سختگیری هایى داشتند، در حالى که سایر عربها چنین نبودند، و حتّى شاید آمیزش جنسى را در این حال جالب مى دانسته و معتقد بودند که اگر فرزندى نصیب آنها شود بسیار خون ریز خواهد بود، و این از صفات بارز و مطلوب نزد اعراب بادیه نشین خون ریز بود امّا اسلام، که در همه مسائل از افراط و تفریط پرهیز مى‌کند، و آن را نشانه نادانى و جهالت معرّفى مى‌نماید، دستور عادلانه‌اى در مورد عادت ماهیانه زنان داد، و ضمن حفظ کرامت و شخصیّت زنان، آنها را در این وضعیّت از برخى مسئولیّت هاى دینى معاف نمود.
از این کار در زمان عادت ماهانه پرهیز شود و در غیر ایام عادت ماهانه بدون رضايت زوجه حرام و با رضايت وى كراهت شديد دارد، بعضاً منشأ بيمارى هاى گوناگونى مى شود و چنانچه منی خارج نشود بنابر احتياط واجب بايد جمع كند بين غسل و وضو.
