مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

سزاوار است ائمّه جمعه خطبه‌ها را کوتاه و فشرده و بامطالعه بخوانند و گاه لازم است يک هفته يا چند روز براي آن مطالعه کنند تا از آن فرصت، بيشترين بهره را ببرند؛ و خطبه‌ها بايد کلاس درس جامعي درزمینهٔ مسائل اخلاقي، تربيتي، معرفتي و مسائل مبتلابه جامعه و مسائل مهم سياسي باشد؛ ولي از داخل شدن و موضع‌گیری در مسائل جناحي که باعث ایجاد اختلاف می‌شود خودداري کنند و ائمّه جمعه به‌منزله پدر عمل کنند.

شایسته است امام و خطیب جمعه در خطبه نماز جمعه، مصالح دین و دنیاى مسلمانان را تذکّر دهد و مردم را در جریان مسائل زیان‌بار و سودمند کشورهاى اسلامى و غیر اسلامى قرار دهد و نیازهاى مسلمین را در امر معاد و معاش تذکّر دهد. از امور سیاسى و اقتصادى، آنچه را که در استقلال و کیان مسلمین نقش مهمی دارد، گوشزد کند. کیفیت صحیح روابط آنان را با سایر ملل بیان نماید و مردم را از دخالت‌های دولت‌های ستمگر و استعمارگر در امور سیاسى و اقتصادى مسلمین که منجر به استعمار و استثمار آن‌ها می‌شود، بر حذر دارد. پس خطيب بايد حداکثر استفاده را از خطبه‌ها براى تهذيب نفوس مردم و آگاه ساختن آن‌ها از مسائل مهم روز بنمايد كه يكى از اهداف اصلی خطبه‌ها همين‏ است؛ و از اين فريضه عبادى سياسى بهره‌گیری كامل شود؛ هرگز به سراغ مسائل تفرقه‌انداز نرود و مسلمين را به وحدت در مقابل دشمنان دعوت نمايد.

اگر یقین دارد وقت به‌اندازه‌ای هست که می‌تواند حداقل واجب را در خواندن دو خطبه و دو رکعت نماز بجا آورد، بین نماز جمعه و ظهر مخیّر است؛ و اگر یقین دارد که به این اندازه وقت نیست باید نماز ظهر را بخواند و اگر شک دارد، نماز جمعه صحیح است، ولى درصورتی‌که پس از نماز معلوم شود که حتّى براى یک‌رکعت هم وقت باقى نبوده، باید نماز ظهر را بجا آورد.

وقت نماز جمعه از اوّل ظهر است به مقدارى كه اذان و خطبه‌ها و نماز مطابق معمول انجام شود و با گذشتن اين مقدار، وقت نماز جمعه پايان می‌یابد و بايد نماز ظهر خوانده شود.

نمازى که مقدّم است صحیح است و دوّمى باطل؛ و معیار شروع در خطبه‌هاست; هرکدام قبلاً شروع کنند نمازشان صحیح است.

حدود یک ساعت.

منظور از اذان دوّم، اذانى است كه پس از خطبه‌ها گفته می‌شود؛ كه حرام و بدعت است؛ ولى موجب بطلان نماز نيست.

کار خوبی نکرده ولی نمازهای سابق صحیح است.

اگر در بین خطبه‌ها باشد باید اعاده کند ولی اگر در بین نماز باشد اعاده لازم نیست.

هر يك از خطبه‌ها بايد مشتمل بر امور زير باشد:1 حمد و ثناى الهى. (به هر لفظى که حمد الهى محسوب شود جایز است; ولى احتیاط مستحب آن است که به لفظ جلاله «اللّه» باشد و پس‌ازآن به ثناى الهى بپردازد.)2 صلوات بر محمد و آل محمد.3 وعظ و ارشاد و سفارش به تقواى الهى.4 خواندن يك سوره كوتاه در هر خطبه مانند سوره قل هو الله، قل يا أيّها الكافرون يا سوره والعصر (بنا بر احتياط واجب).5 بنا بر احتياط واجب براى خود و مؤمنين و مؤمنات استغفار كند و در خطبه دوم ائمّه هدى (ع) را هنگام صلوات و درود یک نام ببرد. بنابراين خطبه اوّل‏ شامل پنج قسمت و خطبه دوم شامل شش قسمت است. امام بايد خطبه‌ها را در حال قيام بخواند و میان دو خطبه جلوس مختصرى بنمايد و صداى خود را در حدّ مقدور به نمازگزاران برساند و وعظ و ارشاد را به زبان قابل‌فهم براى مردم ايراد كند.

خواندن نماز بعد از اتمام خطبه‌ها و قبل از شروع نماز جمعه، مانعی ندارد.

اگر مأمومین پس از اتمام خطبه‌ها و شروع نماز امام به عللى از اقتدا به او خوددارى کنند و امام را تنها بگذارند، نماز جمعه منعقد نشده و باطل است و امام می‌تواند آن نماز را رها نموده و به نماز ظهر بپردازد. البته اگر عدد مأمومین بیش‌ازحد لازم (4 نفر) براى نماز جمعه باشد، پراکندگى عدّه‌ای از آن‌ها مطلقاً ضرر ندارد به‌شرط آنکه افراد باقی‌مانده از 4 نفر کمتر نباشند.