طهارت امام و مستمعین هنگام خطبهها
آیا با وضو بودن امام و مستمعین هنگام ایراد خطبهها واجب است؟
احتیاط واجب آن است امام و مستمعین، در حال خطبه داراى طهارت کامل (که براى نماز معتبر است) باشند.
احتیاط واجب آن است امام و مستمعین، در حال خطبه داراى طهارت کامل (که براى نماز معتبر است) باشند.
شایسته است امام و خطیب جمعه در خطبه نماز جمعه، مصالح دین و دنیاى مسلمانان را تذکّر دهد و مردم را در جریان مسائل زیانبار و سودمند کشورهاى اسلامى و غیر اسلامى قرار دهد و نیازهاى مسلمین را در امر معاد و معاش تذکّر دهد. از امور سیاسى و اقتصادى، آنچه را که در استقلال و کیان مسلمین نقش مهمی دارد، گوشزد کند. کیفیت صحیح روابط آنان را با سایر ملل بیان نماید و مردم را از دخالتهای دولتهای ستمگر و استعمارگر در امور سیاسى و اقتصادى مسلمین که منجر به استعمار و استثمار آنها میشود، بر حذر دارد. پس خطيب بايد حداکثر استفاده را از خطبهها براى تهذيب نفوس مردم و آگاه ساختن آنها از مسائل مهم روز بنمايد كه يكى از اهداف اصلی خطبهها همين است؛ و از اين فريضه عبادى سياسى بهرهگیری كامل شود؛ هرگز به سراغ مسائل تفرقهانداز نرود و مسلمين را به وحدت در مقابل دشمنان دعوت نمايد.
واجب است دو خطبه را قبل از نماز جمعه بخواند و اگر اوّل نماز جمعه را بجا آورد باطل است و درصورتیکه وقت باقى است، باید پس از ایراد خطبهها مجدداً نماز جمعه را بخواند ولى اگر نسبت بهحکم مسئله جاهل بوده، یا اشتباه کرده احتیاط واجب آن است که خطبهها و نماز را اعاده کند.
چنانچه یقین به باطل شدن وضو پیدا نکند، نمازش صحیح است.
بايد مأمومین در نماز جمعه روبهقبله بنشينند و به خطبهها گوش دهند و حالتي مانند نمازگزار به خود بگيرند ولي صحبت کردن نماز را باطل نمیکند هرچند برخلاف احتياط است؛ و همچنين تکبيرها و شعارهايي که در بين خطبهها گفته میشود موجب بطلان نيست.
هر يك از خطبهها بايد مشتمل بر امور زير باشد:1 حمد و ثناى الهى. (به هر لفظى که حمد الهى محسوب شود جایز است; ولى احتیاط مستحب آن است که به لفظ جلاله «اللّه» باشد و پسازآن به ثناى الهى بپردازد.)2 صلوات بر محمد و آل محمد.3 وعظ و ارشاد و سفارش به تقواى الهى.4 خواندن يك سوره كوتاه در هر خطبه مانند سوره قل هو الله، قل يا أيّها الكافرون يا سوره والعصر (بنا بر احتياط واجب).5 بنا بر احتياط واجب براى خود و مؤمنين و مؤمنات استغفار كند و در خطبه دوم ائمّه هدى (ع) را هنگام صلوات و درود یک نام ببرد. بنابراين خطبه اوّل شامل پنج قسمت و خطبه دوم شامل شش قسمت است. امام بايد خطبهها را در حال قيام بخواند و میان دو خطبه جلوس مختصرى بنمايد و صداى خود را در حدّ مقدور به نمازگزاران برساند و وعظ و ارشاد را به زبان قابلفهم براى مردم ايراد كند.
نمازى که مقدّم است صحیح است و دوّمى باطل؛ و معیار شروع در خطبههاست; هرکدام قبلاً شروع کنند نمازشان صحیح است.
به فتواي ما خطبهها بايد بعد از اذان خوانده شود و بهمنزله دو رکعت نماز است (البتّه نه در جميع جهات)؛ و بعلاوه وجهه مناسبي نزد ساير مسلمين ندارد و توهّم آن میرود که نماز را قبل از وقت میخوانند و اگر امامجمعه ناچار به آغاز خطبهها قبل از وقت شد لازم است مقدار واجب آن را بعد از ورود وقت، در چند دقيقه تکرار کند؛ ولي بسيار بجاست که حتّي الامکان از خواندن خطبهها پيش از وقت خودداري شود.
وقت نماز جمعه از اوّل ظهر است به مقدارى كه اذان و خطبهها و نماز مطابق معمول انجام شود و با گذشتن اين مقدار، وقت نماز جمعه پايان مییابد و بايد نماز ظهر خوانده شود.
اگر یقین دارد وقت بهاندازهای هست که میتواند حداقل واجب را در خواندن دو خطبه و دو رکعت نماز بجا آورد، بین نماز جمعه و ظهر مخیّر است؛ و اگر یقین دارد که به این اندازه وقت نیست باید نماز ظهر را بخواند و اگر شک دارد، نماز جمعه صحیح است، ولى درصورتیکه پس از نماز معلوم شود که حتّى براى یکرکعت هم وقت باقى نبوده، باید نماز ظهر را بجا آورد.