در صورتی که گران قیمت باشد و احتمال دهد اشتباهی مهره عقیق را انداخته اند حکم مجهول المالک را دارد و باید آن را بفروشد و قیمت آن را به نیازمندان بدهند.
مال گمشده اى را كه انسان پيدا مى كند اگر نشانه اى ندارد كه با آن صاحبش معلوم شود (مانند اسكناس هزارتومانى) احتياط واجب آن است كه از طرف صاحبش آن را صدقه دهد و اگر خود او مستحق است مى تواند بردارد و اگر مال مهمّى باشد احتياط واجب آن است كه از حاكم شرع اجازه بگیرد.
بايد آنها را به دست حاكم شرع بسپاريد و صورت اسامى تلف شدگان وخسارت ديدگان را هم به او بدهيد، تا طبق قانون شرع در ميان آنها تقسيم كند.
در صورتیکه نتوان صاحبان آنها را پیدا کرد باید از طرف صاحب اصلی اش به فقیر داد و اگر استفاده شده باید قیمت آن را به شخص نیازمندی بدهید.
هرگاه مالى را كه پيدا كرده نشانه دارد ولى قيمت آن كمتر از يك درهم است چنانچه صاحب آن معلوم باشد نمى تواند بدون رضايت او آن را بردارد و اگر صاحب آن معلوم نباشد مى تواند بردارد و تملّك كند و از آن استفاده نمايد و در صورت تلف شدن لازم نيست عوض آن را بدهد، بلكه اگرقصد تملّك هم نكرده باشد و بدون تقصير او تلف شود دادن عوض آن واجب نيست.
هرگاه در يكى از حرمهاى مقدّس، يا مساجد، محلّى براى گمشده ها تعيين شود و مردم بدانند براى پيدا كردن گمشده خود بايد به آن محل مراجعه كنند و متصدّيان آن محل مورد اعتماد باشند، كافى است كه گمشده را به محلّ آن تحويل دهد و آنها تا يك سال بايد آن را نگهدارى كنند و اگر صاحب آن پيدا نشد طبق مسأله بعد عمل نمايند و اگر در بعضى از شهرها چنين محلّى براى گمشده ها در نظر گرفته شود و مردم از آن باخبر باشند وظيفه اعلان كردن با سپردن گمشده به آن محل، از دوش مردم برداشته مى شود.
هرگاه قبل از فرا رسيدن يك سال، از پيدا كردن صاحب آن مأيوس شود و يا از اوّل مأيوس باشد كه صاحب آن را پيدا كند احتياط واجب آن است كه آن مال را از طرف صاحب اصلى اش به فقير بدهد.
اگر صاحبانش را مى شناسد باید به آنها بازگرداند و اگر نمى شناسد حکم مجهول المالک را دارد و اگر او نیاز مبرم دارد حاکم شرع مى تواند با توجّه به این که توبه کرده به عنوان ردّ مظالم به او بدهد.
چنانچه صاحبانش را مى شناسد باید به آنها برگرداند و اگر نمى شناسد، باید تحقیق کند، هرگاه از پیدا کردن صاحبانش مأیوس گردد، مى تواند مطابق آنچه ذکر شده عمل کند ولى باید صندوق صدقات مورد اعتمادى را انتخاب کند.
هرگاه مالى را که پیدا کرده نشانه دارد و قیمتش به اندازه یک درهم یا بیشتر است، باید آن را تا یک سال اعلام کند ( چنانچه از روزى که پیدا کرده تا یک هفته هر روز اعلام کند، بعد هفته اى یک بار تا آخر سال در محلّ اجتماع مردم کافى است) چه آن مال متعلّق به مسلمانى باشد یا کافرى که در امان مسلمانان است اعلام کردن واجب است.
بايد براي يافتن صاحبش به مدت يکسال تلاش و کوشش کنيد، هرگاه در اثناء از يافتن صاحبش مأيوس شديد ميتوانيد آن شيء و يا معادل مبلغ آن را به نيت صاحب اصلي به فقيري صدقه دهيد.
اگر مالى را كه پيدا كرده كمتر از يك درهم ارزش دارد در مسجد يا جاى ديگر بگذارد و از آن صرف نظر كند اگر كس ديگرى آن را بردارد براى او حلال است.
