مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

کسى نمی‌تواند دیگرى را از ارث محروم کند تنها می‌تواند نسبت به یک‌سوم مال خودش وصیت کند که در هر مصرفى که می‌خواهد صرف کنند و در مورد بخشش اموال به همسر یا شخص دیگر اگر در حال حیات و صحت و سلامت صورت گیرد و تحویل داده شود ملک او خواهد شد ولى اگر تحویل نداده، اموال او به‌صورت ارث در میان همه بستگان کما فرض الله تقسیم می‌شود و اگر در حال بیمارى منجر به مرگ باشد احتیاط آن است که تنها ثلث آن، به شخص مزبور داده شود و در بقیّه، با ورثه مصالحه شود.

اگر وارث عمو و عمّه هر دو باشند (و همه پدر و مادرى يا پدرى باشند) عمو دو برابر عمّه می‌برد.

دیه جزء اموال آن مرحوم است و در درجه اول باید بدهی‌های او را از آن پرداخت. اگر چیزی اضافه آمد تعلق به ورثه دارد.

در فرض سؤال ارث نمی‌برد.

آنچه را انسان‌ها در حال حیات به بعضى از ورثه می‌بخشند مانع سهم‌الارث آنها از اموال میّت نخواهد بود.

هرگاه وارث فقط دايى و خاله پدرى و دايى و خاله مادرى و دايى و خاله پدر و مادرى باشد، دايى و خاله پدرى ارث نمى‏برند و بايد مال را سه قسمت كنند، يك سهم آن را دايى و خاله مادرى به‏طور مساوى تقسيم مى‏كنند و بقيّه به دايى و خاله پدر و مادرى مى‏رسد، آنها هم به‌طور مساوى ميان خود تقسيم مى‏كنند.

دیه مانند سایر دیون است و واجب است که از اصل مال او بپردازند ولی چنانچه اصل مال برای پرداخت دیه کافی نباشد ورثه وظیفه‌ای ندارند.

در فرض سؤال پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها و برادر او وراث او هستند، بنابراین پدربزرگ‌ها، هرکدام حكم يك برادر و مادربزرگ‌ها، هرکدام حكم يك خواهر را دارند و ارث را در ميان خود چنان تقسيم مى‏كنند كه سهم هر مرد دو برابر سهم زن شود.

عدّه‏اى وصیت مى‏كنند كه فلان فرزندم از ارث محروم باشد؛ این‌گونه وصیت‌ها قبول نيست؛ اما اگر كسى در زمان حياتش بگويد «اين زمين براى فلان فرزندم به‌شرط اینکه بعداً مطالبه ارث نكند» و فرزند هم قبول كند اين هبه مشروطه خواهد بود كه هبه و شرطش هر دو صحيح هستند و بر فرزند واجب است در صورت قبول به آن عمل كند. نكته: گاهى پدر هبه زيادى به يكى از فرزندان مى‏كند و چیزی هم شرط نمى‏كند. ما نصيحت مى‏كنيم كه در تقسيم ارث خوب است احوال همه فرزندان ملاحظه شود.

اگر وارث يك دايى يا يك خاله و عمو و عمّه باشد، چنانچه عمو و عمّه پدر و مادرى يا پدرى، باشند مال را سه قسمت مى‏كنند يك قسمت را دايى يا خاله می‌برد و از بقيّه دو قسمت به عمو و يك قسمت به عمّه مى‏دهند، بنابراين اگر مال را نه سهم كنند سه سهم به دايى يا خاله و چهار سهم به عمو و دو سهم به عمّه مى‏رسد.

اگر این صلح را به‌عنوان بعد از مرگ سفارش کرده، وصیت محسوب می‌شود و فقط در یک‌سوم اموالش مؤثر است؛ و اگر صلح قطعى در حال حیات کرده و تحویل داده، کسى در آن حقّى ندارد; زیرا انسان تا زنده است حقّ تصمیم‌گیری در اموال خود را دارد.

درصورتی‌که فرزندان مقلد دیگری باشند سهم آنها و نامادری به نسبت تقسیم می‌شود.