مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

نبش قبر مسلمان در چند مورد حرام نیست: 1ـ درصورتی‌که میّت در زمین غصبى دفن شده باشد و مالک زمین راضى نشود، همچنین اگر کفن یا چیز دیگرى که با میّت دفن شده غصبى باشد، یا چیزى از اموال میّت که به ورثه تعلّق دارد با او دفن شده باشد و ورثه راضى نشوند که آن چیز در قبر بماند (مانند انگشتر یا زینت‌آلات قیمتى) حتّى اگر راضى شوند و ماندن آن در قبر اسراف باشد باید آن را بیرون آورند، امّا اگر میّت وصیت کرده که دعا یا انگشترى را مثلاً با او دفن کنند درصورتی‌که وصیت او بیش از ثلث نباشد و اسراف محسوب نشود نمی‌توانند قبر را بشکافند. 2ـ درصورتی‌که براى اثبات حقّى لازم باشد بدن میّت را ببینند. 3ـ در موردى که میّت را در جایى دفن کرده‌اند که نسبت به او بی‌احترامی است، مانند قبرستان کفّار، یا جایى که کثافات می‌ریزند. 4ـ براى انجام یک مطلب شرعى که اهمیت آن از شکافتن قبر بیشتر است، مثل این‌که بخواهند بچه زنده اى را از شکم زن حامله بیرون آورند (البتّه معلوم است بچه مدّت کمى بعد از مادر ممکن است زنده بماند). 5ـ در جایى که بترسند درنده‌ای به بدن میّت آسیب برساند، یا دشمن آن را بیرون آورد. 6ـ در موردى که قسمتى از بدن میّت با او دفن‌نشده و بخواهند دفن کنند، ولى احتیاط واجب آن است که آن قسمت را طورى دفن کنند که بدن میّت ظاهر نشود.

در فرض سؤال، چون مورد مهم‌تری مطرح می‌باشد نبش قبر جایز است.

درصورتی‌که به سبب انتقال جنازه، هتک و توهین ازنظر مردم لازم نیاید می‌توان آن را به محل دیگرى منتقل نمود، ولى بهتر آن است که محل آن را تغییر ندهند.

هرگاه قبرستان، خصوصی یعنی ملک اشخاص بوده باشد باید رضایت آن‌ها را جلب کرد و اگر قبرستان وقف عموم یا زمین مباح است و تسطیح آن ضرورت دارد اشکالی ندارد و رضایت آن‌ها لازم نیست.

این کار اشکالى ندارد، مشروط بر این‌که سبب هتک مؤمن نباشد. البتّه درصورتی‌که اختلاف شدیدى میان ورثه واقع شود و ناراحتی‌های مهمی حاصل گردد، نبش قبر یا انتقال جسد براى پایان دادن به این امور مانعى ندارد.

براى نبش قبر زمان خاصی مطرح نیست، زیرا بدن اشخاص و همچنین زمین‌ها متفاوت است؛ تنها در صورتى می‌توان نبش کرد که یقین به از بین رفتن تمام آثار بدن حاصل‌شده باشد.

درصورتی‌که بدن میت متلاشی نشده باشد نبش قبر لازم است.

این کار در غیر از مورد ضرورت جایز نیست.

این کار بعد از دفن میت جایز نیست و نبش قبر مسلمان یعنى شکافتن قبر او حرام است، هرچند طفل یا دیوانه باشد و منظور از نبش قبر آن است که آن را طورى بشکافند که آثار بدن میّت ظاهر شود و اگر بدن ظاهر نشود اشکال ندارد، مگر این‌که موجب هتک و بی‌احترامی باشد.

درصورتی‌که قيمت زيادى داشته باشد می‌توان آن را از بدن او خارج كرد؛ به‌شرط این‌که آسيب زيادى به بدن ميّت وارد نشود.

در اشکالاتی که در غسل میت وجود دارد بعد از دفن نیازی به نبش قبر نیست.