مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

به فتواي ما خطبه‌ها بايد بعد از اذان خوانده شود و به‌منزله دو رکعت نماز است (البتّه نه در جميع جهات)؛ و بعلاوه وجهه مناسبي نزد ساير مسلمين ندارد و توهّم آن می‌رود که نماز را قبل از وقت می‌خوانند و اگر امام‌جمعه ناچار به آغاز خطبه‌ها قبل از وقت شد لازم است مقدار واجب آن را بعد از ورود وقت، در چند دقيقه تکرار کند؛ ولي بسيار بجاست که حتّي الامکان از خواندن خطبه‌ها پيش از وقت خودداري شود.

کمترین فاصله لازم بین دونماز جمعه یک‌فرسخ است، بنابراین اگر دونماز جمعه در یک‌زمان و در فاصله کمتر از حدّ معیّن (یک‌فرسخ) تشکیل شود، هر دو باطل است، ولى اگر یکى از آن‌ها قبلاً شروع‌شده است، دیگرى باطل است چه نمازگزاران بدانند که قبل از آن‌ها یا بعد از آن‌ها، نماز جمعه دیگرى در فاصله کمتر برقرارشده و یا می‌شود و چه ندانند.

هرچند خواندن نماز ظهر در اوّل وقت باطل نيست؛ ولي شايسته است به دليل احترام نماز جمعه، نماز ظهر را از اوّل وقت تأخير انداخت؛ مخصوصاً اگر نماز جماعت و در مساجد باشد. البته چنانچه اقامه جماعت سبب وهن نماز جمعه شود، جماعت اشکال دارد.

به‌قصد رجا (یعنی به امید رسیدن به ثواب) مانعی ندارد.

نمازى که مقدّم است صحیح است و دوّمى باطل؛ و معیار شروع در خطبه‌هاست; هرکدام قبلاً شروع کنند نمازشان صحیح است.

مانعی ندارد ولیکن بهتر آن است که یک نماز برپا شود.

در فرض سؤال نماز باطل نیست ولی کار خلافی است.

معیار راه زمینى است که غالب مردم از آن استفاده می‌کنند؛ و دلیل بر این مطلب انصراف اطلاقات به راه عادى و معمولى است مخصوصاً که راه مستقیم هوایى از راه عادى که مردم رفت‌وآمد می‌کنند معمولاً کوتاه‌تر است و اگر مدار بر راه مستقیم بود باید در روایات به آن تصریح می‌شد.

احتیاط مستحب آن است که قبل از اقامه نماز جمعه، مطمئن شوند که در کمتر از حدّ مقرّر نماز جمعه دیگرى، قبل از آن‌ها و یا مقارن آن‌ها، برگزار نشده و نمی‌شود.

هر يك از خطبه‌ها بايد مشتمل بر امور زير باشد:1 حمد و ثناى الهى. (به هر لفظى که حمد الهى محسوب شود جایز است; ولى احتیاط مستحب آن است که به لفظ جلاله «اللّه» باشد و پس‌ازآن به ثناى الهى بپردازد.)2 صلوات بر محمد و آل محمد.3 وعظ و ارشاد و سفارش به تقواى الهى.4 خواندن يك سوره كوتاه در هر خطبه مانند سوره قل هو الله، قل يا أيّها الكافرون يا سوره والعصر (بنا بر احتياط واجب).5 بنا بر احتياط واجب براى خود و مؤمنين و مؤمنات استغفار كند و در خطبه دوم ائمّه هدى (ع) را هنگام صلوات و درود یک نام ببرد. بنابراين خطبه اوّل‏ شامل پنج قسمت و خطبه دوم شامل شش قسمت است. امام بايد خطبه‌ها را در حال قيام بخواند و میان دو خطبه جلوس مختصرى بنمايد و صداى خود را در حدّ مقدور به نمازگزاران برساند و وعظ و ارشاد را به زبان قابل‌فهم براى مردم ايراد كند.

چنانچه یقین به باطل شدن وضو پیدا نکند، نمازش صحیح است.

بايد مأمومین در نماز جمعه روبه‌قبله بنشينند و به خطبه‌ها گوش دهند و حالتي مانند نمازگزار به خود بگيرند ولي صحبت کردن نماز را باطل نمی‌کند هرچند برخلاف احتياط است؛ و همچنين تکبيرها و شعارهايي که در بين خطبه‌ها گفته می‌شود موجب بطلان نيست.