مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

سزاوار است ائمّه جمعه خطبه‌ها را کوتاه و فشرده و بامطالعه بخوانند و گاه لازم است يک هفته يا چند روز براي آن مطالعه کنند تا از آن فرصت، بيشترين بهره را ببرند؛ و خطبه‌ها بايد کلاس درس جامعي درزمینهٔ مسائل اخلاقي، تربيتي، معرفتي و مسائل مبتلابه جامعه و مسائل مهم سياسي باشد؛ ولي از داخل شدن و موضع‌گیری در مسائل جناحي که باعث ایجاد اختلاف می‌شود خودداري کنند و ائمّه جمعه به‌منزله پدر عمل کنند.

شایسته است امام و خطیب جمعه در خطبه نماز جمعه، مصالح دین و دنیاى مسلمانان را تذکّر دهد و مردم را در جریان مسائل زیان‌بار و سودمند کشورهاى اسلامى و غیر اسلامى قرار دهد و نیازهاى مسلمین را در امر معاد و معاش تذکّر دهد. از امور سیاسى و اقتصادى، آنچه را که در استقلال و کیان مسلمین نقش مهمی دارد، گوشزد کند. کیفیت صحیح روابط آنان را با سایر ملل بیان نماید و مردم را از دخالت‌های دولت‌های ستمگر و استعمارگر در امور سیاسى و اقتصادى مسلمین که منجر به استعمار و استثمار آن‌ها می‌شود، بر حذر دارد. پس خطيب بايد حداکثر استفاده را از خطبه‌ها براى تهذيب نفوس مردم و آگاه ساختن آن‌ها از مسائل مهم روز بنمايد كه يكى از اهداف اصلی خطبه‌ها همين‏ است؛ و از اين فريضه عبادى سياسى بهره‌گیری كامل شود؛ هرگز به سراغ مسائل تفرقه‌انداز نرود و مسلمين را به وحدت در مقابل دشمنان دعوت نمايد.

خوب است به رجاء مطلوبیت، امام و خطیب جمعه در زمستان و تابستان، عمامه داشته باشد وردایی بپوشد و خود را بیاراید، تمیزترین لباس‌های خود را بپوشد و بوى خوش به کاربرد، به‌طوری‌که باوقار و سکینه باشد. قبل از خطابه، هنگامی‌که مؤذّن اذان می‌گوید، او بر منبر نشسته باشد تا اذان به پایان برسد و خطبه را آغاز کند. هنگام صعود بر منبر خطابه، روبه روى مردم بایستد و سلام کند و مردم نیز با چهره‌های خود از او استقبال کنند و به چیزى از قبیل اسلحه یا عصا تکیه کند.شایسته است امام‌جمعه، خطیب و بلیغ باشد و به‌تناسب اوضاع زمان و مکان سخن گوید و عبارات فصیح و روان به کاربرد. به حوادثى که در سراسر جهان براى مسلمین می‌گذرد، بخصوص حوادث منطقه خود، آشنا باشد. مصالح اسلام و مسلمین را تشخیص دهد، چنان شجاع باشد که درراه خدا از ملامت و نکوهش احدى بیم به خود راه ندهد. در اظهار حق و ابطال باطل برحسب شرایط زمان و مکان صراحت داشته باشد. امورى از قبیل مواظبت در اوقات نماز و عمل به روش صلحا و اولیاى خدا را که موجب تأثیر کلام او در مردم است، رعایت کند. اعمال او با مواعظ و وعده و وعیدهایش تطبیق نماید. ازآنچه که موجب وهن او و کلامش می‌شود، حتّى از قبیل پرگویى، شوخى و بیهوده‌گویی بپرهیزد؛ و همه این امور را تنها براى خداوند رعایت کند و هدفش اعراض از دنیاپرستى و ریاست‌طلبی که سرسلسله همه گناهان است، باشد.

احتياط آن است که علاوه بر نماز جمعه نماز ظهر هم بخواند.

جایز نیست امام‌جمعه خطبه‌ها را آن‌قدر طولانى کند که وقت نماز بگذرد و الا باید نماز ظهر را بخواند; زیرا نماز جمعه در خارج از وقت آن قضا ندارد.

اشکالی ندارد به‌شرط آنکه مانع از گوش دادن به خطبه‌ها نشود.

پشت کردن به امام‌جمعه شرعاً اشکال دارد ولی ایستادن و نشستن مانعی ندارد.

درصورتی‌که خطبه‌ها را بعد از زوال شروع کند مانعی ندارد.

هر يك از خطبه‌ها بايد مشتمل بر امور زير باشد:1 حمد و ثناى الهى. (به هر لفظى که حمد الهى محسوب شود جایز است; ولى احتیاط مستحب آن است که به لفظ جلاله «اللّه» باشد و پس‌ازآن به ثناى الهى بپردازد.)2 صلوات بر محمد و آل محمد.3 وعظ و ارشاد و سفارش به تقواى الهى.4 خواندن يك سوره كوتاه در هر خطبه مانند سوره قل هو الله، قل يا أيّها الكافرون يا سوره والعصر (بنا بر احتياط واجب).5 بنا بر احتياط واجب براى خود و مؤمنين و مؤمنات استغفار كند و در خطبه دوم ائمّه هدى (ع) را هنگام صلوات و درود یک نام ببرد. بنابراين خطبه اوّل‏ شامل پنج قسمت و خطبه دوم شامل شش قسمت است. امام بايد خطبه‌ها را در حال قيام بخواند و میان دو خطبه جلوس مختصرى بنمايد و صداى خود را در حدّ مقدور به نمازگزاران برساند و وعظ و ارشاد را به زبان قابل‌فهم براى مردم ايراد كند.

چنانچه یقین به باطل شدن وضو پیدا نکند، نمازش صحیح است.

در صورت نشنیدن خطبه‌ها به علت طولانی بودن صفوف نماز جمعه کافی است.

احتیاط مستحب آن است که امام در حال خطبه، سخنى غیر مربوط به خطبه‌ها نگوید; البتّه در فاصله بین خطبه‌ها و نماز، سخن گفتن بلامانع است.