مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

مسافت آسمانی و زمینی برای نماز شکسته تفاوتی نمی‌کند.

هرگاه صحرانشين خانه‌به‌دوش مانند مردم ديگر براى زیارت‌خانه خدا، يا تجارت، يا مسافرت ديگرى غیرازآن مسافرت كه جزء زندگى اوست برود بايد نماز را شكسته بخواند.

ديده نشدن خانه‌های شهر معتبر نیست، زیرا در روايت «اذا تواري من البیوت» آمده نه «اذا تواري البیوت» و اگر مخفي شدن خانه‌ها را در نظر گرفته شود حدّ ترخص بسيار بيشتر خواهد شد. بنابراين، اگر مردم شهر مسافر را نبينند يا مسافر آن‌ها را نبيند يا صداي اذان را نشنود، حدّ ترخص خواهد بود.

مسافرت به‌قصد تفريح و گردش و استفاده از آب‌وهوا و مانند آن تا آنجا كه موجب اسراف و كار حرام ديگرى نباشد جايز است و نماز را بايد شكسته بخواند.

هرگاه كسى در اثناء مسافرت به حد ترخص وطنش برسد نمازش در آنجا تمام است، ولى اگر می‌خواهد سفر خود را ازآنجا (وطن) هشت فرسخ يا بيشتر ادامه دهد، زمانی که از وطن خارج شد و به حدّ ترخص رسيد بايد نماز را شكسته بخواند.

معیار حد ترخص هوایی آن است که اگر فضا ساکت باشد صدای اذان را نشنود و افراد روی زمین دیده نشوند و در سفرهای هوایی حدّ ترخص بسیار زود حاصل می‌شود، چنددقیقه‌ای که از محل دور شوند به حدّ ترخص می‌رسند.

اگر به‌قصد معصيت سفر نكرده باشد، ولى در بين راه قصد او تغيير كند و بقيّه راه را براى معصيت برود، بايد نماز را تمام بخواند، امّا آنچه را قبلاً شكسته خوانده است اشكالى ندارد.

1 چنانچه سفر به محل تحصیل یا تدریس براى مدّت قابل‌ملاحظه‌ای، مثلاً یک سال یا بیشتر ادامه پیدا کند در حکم وطن است و نماز و روزه در آن تمام است، ماندن ده روز پی‌درپی در آن شرط نیست.2 ـ کسانى که از وطن خود هفته‌ای سه روز یا بیشتر به محل تحصیل می‌روند و این کار براى مدّت قابل‌ملاحظه‌ای (مثلاً یک سال یا بیشتر) ادامه دارد، آن محل نیز به‌حکم وطن آن‌ها است. 3 ـ کسانى که یک یا دو روز براى تحصیل به محلی می‌روند و بازمی‌گردند، نماز و روزه آن‌ها شکسته است.4 ـ هرگاه در ایّام تعطیلى براى انجام کارهاى دیگرى غیر از تحصیل، به محل تحصیل برود، همان احکام بالا درباره او جارى می‌شود.5 ـ کسانى که همه‌روزه‌یا حداقل سه روز در هفته به محل تحصیل یا تدریس می‌روند، یعنى صبح به محل تحصیل یا تدریس می‌روند و عصر بازمی‌گردند و این کار مدّتى ادامه می‌یابد، کثیرالسفر محسوب می‌شوند و نماز و روزه آن‌ها در آن محل و به هنگام رفت‌وبرگشت تمام است. 6 ـ کسانى که به مدّت یک ماه یا بیشتر همه‌روزه به‌جایى به‌اندازه مسافت شرعیّه می‌روند و بازمی‌گردند، حکم کثیرالسّفر را دارند.7 ـ دانشجویان یا معلّمان مشمول بند یک و دو، درصورتی‌که بخواهند روزه آن روزى که به محل تحصیل یا تدریس سفر می‌کنند درست باشد، یا باید طورى بروند که قبل از ظهر به محل تحصیل یا تدریس برسند و نیّت روزه کنند، یا بعدازظهر از وطن خود حرکت کنند تا روزه آن‌ها مشکلى پیدا نکند.8 ـ بعد از فراغت از تحصیل یا تدریس و کارهاى مربوط به امتحان و پایان‌نامه و امثال آن، درصورتی‌که به آن محل بروند، دیگر حکم وطن آن‌ها را ندارد، مگر اینکه قصد داشته باشند در آنجا اقامت مستمر کنند.

هرگاه محلی دو راه دارد كه يكى كمتر از هشت فرسخ و ديگرى هشت فرسخ يا بيشتر است، اگر از راه اوّل برود بايد نمازش را تمام بخواند و اگر از راه دوم برود نمازش شكسته است.

هرگاه خود سفر حرام نباشد و به‌منظور كار حرامى ‏نيز سفر نمی‌کند، ولى در اثناء سفر، معصيت يا معصیت‌هایی انجام می‌دهد، مثل اين‏كه در سفر شراب بخورد، يا غيبت كند و به مردم ظلم نمايد، نماز او شكسته است.

چنانچه نداند صدايى را كه‏ می‌شنود صداى اذان است يا صداى ديگر، بايد نماز را تمام بخواند، امّا اگر بفهمد صداى اذان است ولى كلمات آن قابل‌تشخیص نباشد احتياط جمع است.

«صحرانشین‌های خانه‌به‌دوش» كه وطن خاصى ندارند و هر جا آب و خوراك‏ براى خود و حيواناتشان فراهم باشد توقّف می‌کنند، بايد در اين مسافرت‌ها نمازشان را تمام بخوانند و روزه را بگيرند.