ضمان بابت سهلانگاری طبیب در عمل
چنانچه سهلانگارى طبيب در عمل جرّاحى موجب وارد شدن آسيب به بيمار گردد یا نياز به عمل جرّاحى و درمان بعدى شود آيا طبيب ضامن بوده و بايد هزينه آن را بپردازد یا پرداخت ديه کفایت میکند؟
آرى ضامن است و هرگاه هزينه بيش از ديه باشد، بايد علاوه بر ديه تفاوت آن را نيز بپردازد.
ضمان طبیب بابت ترک معالجه بیمار فقیر
پزشکى به علّت فقر مالى بیمار اورژانسى که قادر بر پرداخت هزینههای مربوطه نبوده، از معالجه و جرّاحى وى اجتناب نموده و درنتیجه بیمار فوت کرده است. یا عمل جرّاحى را بهروزهاى دیگر موکول نموده که بهاندازه آن روز نمیتواند مفید باشد، آیا پزشک ضامن است؟
در فرض سؤال پزشک ضامن خون نیست، ولى گناه بزرگى مرتکب شده و قابلتعقیب است.
ضمان بابت ایجاد آسیبهای جانبی هنگام معالجه
هرگاه پزشک یا دستیار وى، به هنگام معالجه بیمار، لطمه یا ضربهای بر عضو دیگر او وارد کند، مثلاً جهت احیاى قلب، دندههای بیمار در حال ماساژ بشکند. یا جهت تحریک بهعکس العمل، بهصورت بیمار سیلى بزند و پرده گوشش پاره شود. آیا پزشک ضامن است؟
درصورتیکه این کار براى معالجه اجتنابناپذیر باشد و از مریض یا اولیاى او اجازه گرفته باشد، ضامن نیست. در غیر این صورت ضامن است.
ضمان پزشک در قبال فرانگرفتن روشهای جدید درمانی
نظر به اينكه به خاطر سير تكامل علوم، تعليم روشهای قبلى نيز در دوران دانشجويى امكانپذير نيست، چه برسد به روشهای جديد، آيا پزشك مىتواند به همان روشهای قبلى اكتفا نمايد و يا فقط در حدّى كه وقت محدودش اجازه مىدهد به فراگيرى آنها بپردازد در اين صورت اگر متوجّه مسائل مهم جديد نشود آيا مسئولیتی بر عهده اوست؟
پزشك بايد نهايت تلاش خود را در فراگيرى بكند و چنانچه قبل از درمان از بیمار برائت براى رفع ضمان به عمل بیاورد مسئول نيست.
ضمان در عمل جراحی اضافی بدون اذن ولی
فردى بچهاش را براى ختنه به بیمارستان برده است دکتر مربوطه، اضافه بر عمل ختنه، یک غدّه چربى را بدون اذن پدر عمل کرده است و پدر بچه به جهت اینکه دکتر بدون اذن ولی اقدام به عمل کرده، شکایت کرده است حال سؤال این است که آیا دکتر ضامن است؟
هرگاه کار او موجب نقصى براى آن بچه نشده، ضامن نیست; ولى بدون اجازه نباید چنین کارى کند.
ضمان طبیب در کشیدن دندان بیمار به اسرار خودش
غالباً و بهویژه در درمانگاههاى دولتى، به بيماران توصيه مىشود كه فلان دندان قابل معالجه است و لذا اصرار برنکشیدن آن مىنمايند؛ آيا كشيدن دندان در اين حالت براى پزشك ضمانت دارد؟ اگر به خاطر وضع اقتصادى يا عدم بينش فرهنگى انجام شود، چه حكمى دارد؟
درصورتیکه دندان خراب است و بعضى به علل مختلف ترجيح مىدهند آن را بكشند و طبيب توجيه لازم را نموده، ولى بيمار اصرار در كشيدن آن دارد، اشكالى ندارد.
ضمان طبیب ماهر که بدون اذن عمل جراحی کرده
طبیب حاذق و ماهرى بدون اذن از بیمار یا ولی بیمار و بدون سهلانگاری اقدام به عمل جرّاحى نموده و یا به علت اینکه بیمار در حال اغما بوده و دسترسى به ولی بیمار نداشته و تأخیر هم جان بیمار را به خطر میانداخته است بدون اذن اقدام به عمل کرده و در ضمن عمل، آسیبى به بیمار وارد گردیده است، حال سؤال این است که آیا طبیب ضامن میباشد؟
طبیب در هر دو صورت ضامن است و اگر دسترسى به حاکم شرع باشد، باید اذن بگیرد و اگر دسترسى به شخص خاصی نیست ما اذن میدهیم که اطبا اقدام کنند و ضامن نیستند.
ضامن بودن طبیب در صورت عدمتشخیص بهموقع بیماری
زنی در حین زایمان طبیعى و به هنگام خروج جنین، دچار پارگى عضو شده و به علّت عدمتشخیص دکتر زایمان و درنتیجه ترمیم نشدن بهموقع، نقص مذکور بهخوبی ترمیم نشده، آیا دکتر زایمان ضامن است و بایستى دیه نقص ایجادشده را بپردازد؟
درصورتیکه در مسئله زایمان خلافى از عامل (دکتر زایمان) سر نزده، ضامن نیست.
ضمان بابت خسارات ناشی از بهروز نبودن اطلاعات پزشک
در علم پزشکى برخى از روشهای درمانى با گذشت زمان دچار تغییراتى شده، یا بهکلی ارزش خود را از دست میدهد درصورتیکه پزشک به علّت عدم مطالعه، از اطّلاعت جدید مطلع نشود، آیا مسئول است؟
این مسئله دو حالت دارد: حالت اوّل این است که عرف پزشکان، پزشک را در برابر فرانگرفتن معلومات جدید مقصّر میشناسند، در این صورت ضامن است. حالت دوم آن است که فراگرفتن آن مسائل را وظیفه طبیب نمیدانند، بلکه جزء تکامل علم محسوب میشود، در این صورت مسئول نیست.
ضمان در آزمايش داروهای مختلف برای رسیدن به درمان در بیمار
در برخى بیماریها بر اساس روش معمول كه اجراى آن طبق علوم روز ضرورى است، يك يا چند دارو بهکاربرده مىشود در صورت عدم تأثير، از داروهاى ديگر استفاده مىشود. با توجّه به اينكه اين داروها ازیکطرف در تمام افراد مؤثر نيست. يعنى ممكن است نسبت به شخصى درمانهای اوّليّه و نسبت شخص ديگرى درمانهای آخر موثّر باشد؛ و از سوى ديگر، هر يك از داروها داراى عوارض خاصى هستند، آيا پزشك معالج- كه در حقيقت داروهاى مختلف را به ترتيب در مورد بيمار آزمايش مىكند- در قبال هزينه اضافه يا عوارض داروها مسئول است؟
اگر راه درمان منحصر به همين راه است، بايد اقدام كند و مسئولیتی ندارد.
ضمان پزشک در ارجاع به پزشک حاذق دیگر
بیماری به علت سکته حاد قلبی و حال عمومی بد نزد پزشک عمومی آورده میشود و پزشک بعد از معاینه بیمار او را جهت ویزیت به متخصصی که در نزدیکترین شهر ارجاع میدهد همراهان بیمار را به منزل برده و بعد از یک ساعت فوت میکند آیا پزشک ضامن میباشد؟
در فرض سؤال پزشک اگر کوتاهی نکرده باشد ضامن نبوده و نمیتوان او را محکوم به دیه کرد.