مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

هرگاه كسى براثر پيرى خميده شده، يا به خاطر بيمارى يا به علّت ديگر به حالتى شبيه ركوع درآمده، بايد در موقع نماز آن‌قدر كه می‌تواند كمر را براى قرائت راست كند و اگر نمى‏تواند قدرى كمر را قبل از ركوع راست كند سپس به حال ركوع درآید و اگر آن‌هم ممكن نشود براى انجام ركوع كمى بيشتر خم شود، به‌شرط اين‏كه از حالت ركوع خارج نگردد و اگر آن‌هم ممكن نشود احتياط واجب اين است كه هم با سر اشاره كند و هم قصد كند كه آن حالتش جزء ركوع باشد.

كسى كه دست يا زانوى او با ديگران تفاوت دارد، مثلاً دستش خيلى بلند است كه اگر كمى خم شود به‌زانو مى‏رسد، يا زانويش خيلى پايين است چنين كسى بايد به‌اندازه معمول خم شود.

خم شدن بايد به‌قصد ركوع باشد، بنابراين اگر بدون اين قصد خم شود نمى‏تواند آن را ركوع حساب كند، بلكه بايد بايستد و به‌قصد ركوع خم شود.

هرگاه كسى می‌تواند ركوع كند امّا به خاطر بيمارى يا علّت ديگرى نمى‏تواند به‌اندازه ذكر واجب توقّف كند بايد پيش از آن‏كه از حال ركوع خارج شود ذكر واجب را بگويد هرچند بدن آرام نباشد و اگر نتواند، در حال برخاستن ذكر را تمام كند.

كسى كه نمى‏تواند به‌اندازه ركوع خم شود اگر بتواند بايد به چيزى تكيه كند و ركوع نمايد و اگر آن‌هم ممكن نشود بايد به هراندازه كه ممكن است‏ خم شود و اگر هيچ نتواند خم شود بايد ركوع را به‌صورت نشسته انجام دهد و اگر آن‌هم ممكن نشود در حال ايستاده با سر اشاره مى‏كند و اگر اين را هم نتواند به نيّت ركوع چشم‌ها را بر هم مى‏گذارد و ذكر را مى‏گويد و به نيّت برخاستن از ركوع چشم‌ها را بازمى‏كند.

همین مقدار که به‌صورت کامل بایستد کافی است.

مستحب است پيش از رفتن به ركوع درحالی‌که راست ايستاده «الله‌اکبر» بگويد و در حال ركوع زانوها را عقب دهد و پشت را صاف نگه دارد، گردن را بكشد و مساوى پشت نگه دارد و میان دو قدم نگاه كند و بعدازآنکه از ركوع برخاست و راست ايستاد درحالی‌که بدن آرام است بگويد: «سَمِعَ الله لِمَنْ حَمِدَهُ».

كسى كه نشسته ركوع می‌کند، بايد به‌قدرى خم شود كه صورتش مقابل زانوها برسد.

باید به رکوع برود.

اگر درحالی‌که به سجده می‌رود شك كند ركوع را به‌جا آورده يا نه احتياط واجب آن است كه برگردد و به‌جا آورد اما اگر به سجده رفته نباید به شک خود اعتنا نماید. البته درجایی که یقین پیدا می‌کند رکوع را بجا نیاورده تا زمانی که به سجده دوم نرفته است باید برگردد و رکوع را بجا آورد اما اگر در سجده دوم به یاد آورد نمازش باطل است.

در ركوع واجب است ذكر بگويد، ذكر ركوع بنا بر احتياط واجب سه مرتبه «سبحان‌الله» يا یک‌مرتبه «سُبْحانَ ربی الْعَظِيمِ وَ بِحَمْدِهِ» است كه بايد به عربى صحيح گفته شود و مستحب است آن را سه يا پنج يا هفت مرتبه تكرار كند.

در هر ركعت بعد از قرائت، يك ركوع واجب است، يعنى به‏اندازه‏اى خم شود كه اگر بخواهد كف دست‌ها را به‌زانو بگذارد بتواند، بلكه احتياط واجب آن است كه كف دست‌ها را بر زانو بگذارد.