مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

كسانى كه مشغول فراگرفتن علم واجب هستند مى‏توانند از زكات استفاده كنند، همچنين قضات و مجريان حدود و مانند آن‌ها.

بهتر است زكات واجب را آشكارا و صدقه مستحبى را مخفى بدهند.

كسى كه زكات بر ذمّه دارد و از فقيرى طلبكار است، می‌تواند طلب خود را از باب زكات حساب كند، حتّى اگر فقير بدهكار از دنيا برود می‌تواند بدهى او را از زكات محسوب دارد، امّا اگر چيزى از خود گذاشته كه به‌اندازه بدهى اوست بنابر احتياط واجب نمى‏توان بدهى او را از زكات حساب كرد.

مكروه است انسان از مستحق بخواهد كه زكاتى را كه به او داده به خودش بفروشد، ولى اگر مستحق بخواهد زكاتى را كه گرفته تبديل به پول كند، كسى كه زكات را به او داده بر ديگران مقدّم است.

هرگاه فرزندى به کتاب‌های علمى دينى احتياج دارد پدر می‌تواند براى خريدن آن‌ها به او زكات دهد.

فقیر يا مسکین بنابر احتياط واجب نمی‌تواند بيش از مخارج سال خود و عيالاتش را از زكات بگيرد و اگر كسرى دارد تنها به‌اندازه كسرى خود می‌تواند بگيرد.

لازم نيست به فقير بگويند كه اين مال زكات است، بلكه مى‏توان زكات را به‌صورت هديه به او داد (البته به‌طوری‌که دروغ نشود) ولى درهرحال بايد قصد زكات كند.

شخص نيازمند می‌تواند مركب سوارى موردنیاز و همچنين خانه‌ای كه به آن احتياج دارد و سرمايه لازم براى کسب‌وکار را از زكات تهيّه كند و در اين قسمت بايد به آن مقدار كه براى نياز و حفظ آبروى او لازم است قناعت كند.

هنگامی‌که حاكم شرع مبسوط اليد است يعنى می‌تواند احكام اسلام را اجرا نمايد احتياط واجب آن است كه زكات را به او دهند، يا به اجازه او مصرف كنند و اقدام اشخاص به تقسيم آن بدون اذن حاكم شرع در اين صورت اشكال دارد.

انسان می‌تواند از زكات، کتاب‌های دينى و علمى و قرآن و دعا و ساير كتبى كه در پيشرفت هدف‌های اسلامى موثّر است بخرد و وقف نمايد، خواه وقف عموم كند، يا وقف اشخاص خاص، حتى می‌تواند بر اولاد خود و كسانى كه واجب ‏النفقه او هستند وقف كند، ولى نمى‏تواند از زكات املاکی بخرد و بر اولاد خود وقف نمايد.

مستحب است زكات گوسفند و گاو و شتر را به نيازمندان آبرومند بدهند و نيز مستحب است در دادن زكات خويشاوندان را بر ديگران و اهل كمال و علم را بر غیر آنان و كسانى را كه اهل سؤال نيستند بر اهل سؤال مقدّم دارند.

فقير حق ندارد زكات را به كمتر از مقدار آن صلح كند، يا چيزى را گران‌تر از قيمت آن به‌عنوان زكات بپذيرد، يا زكات را از مالك گرفته و به خودش ببخشد، حتى اگر كسى زكات زيادى بدهكار است و فقير شده و نمى‏تواند زكات را ادا كند بر ذمه او مى‏ماند، مانند بدهى‏هاى ديگرش و گرفتن و بخشيدن به او اشكال دارد.