حکم بدگفتن از یک شهر یا یک گروه
چنانچه مثلاً گفته شود مردم فلان شهر یا گروه بد هستند آیا این غیبت بهحساب میآید؟
اگر آنها واقعاً خوب هستند و او نسبت بدی داده تهمتزده و اگر بد هستند و مخاطب نمیدانسته غیبت کرده است.
اگر آنها واقعاً خوب هستند و او نسبت بدی داده تهمتزده و اگر بد هستند و مخاطب نمیدانسته غیبت کرده است.
قصد غیبت شرط نیست و به تعبیر دیگر هرگاه آنچه میگوید مصداق غیبت باشد قصد هم خودبهخود حاصلشده است.
هرگاه سخن از عیوب ظاهری او باشد که دیگران اطلاع دارند غیبت محسوب نمیشود هرچند احتیاط در ترک آن است.
اگر بهقصد نهى از منکر باشد و اثر داشته باشد لازم است.
اگر عیب پنهانی کسی را برای شوهر خود بگوید و او اطلاع نداشته باشد غیبت است.
درصورتیکه در مقام مشورت براى رأى دادن به آنها باشد اشکال ندارد، ولى باید صفات آنها را بیان کرد نه توهین و مذمّت و تحقیر و یا خداینکرده تهمت به آنها زده شود.
درصورتیکه براى کشف جرم غالباً راهى جز اینگونه تحقیقات وجود نداشته باشد، شرعاً جایز است. ولى باید کارى کرد که آبروى اشخاص در ظاهر کاملاً محفوظ باشد و بدون اثبات جرم به کسى اهانت نشود.
این کار جایز نیست; مگر اینکه عمل او ظاهر و آشکار، یا در مقام مشورت و رفع ظلم بوده باشد.
اگر ظلم آن آشکار باشد اشکالى ندارد.
نسبت دادن شایعات به یکدیگر نوعى تهمت است که فراتر از غیبت است؛ ضمناً چنانچه عیب پنهانى را بدون جهت آشکارا بگویند، غیبت است.
غیبت هیچکس جایز نیست و غیبت آن است که عیب پنهانی و مخفی شخص، نزد کسی که از آن اطلاع ندارد بیان شود؛ امّا انتقادهای سازنده همراه ادب و احترام اشکالی ندارد.