مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

ثقه بودن مخبر، از طریق معاشرت، یا شهادت افراد مطلع و آگاه و ثقه استفاده می‌شود.

کم‌فروشی معنى خاصی دارد که در معاملات تصوّر می‌شود و مفهوم عامی دارد که هر کس از کار خودش کم بگذرد (و به‌اصطلاح بدزدد) مصداق آن خواهد بود؛ و در مورد خبر، اگر خبر را به‌طور ناقص و دست‌وپاشکسته نقل کنند، یا اصلاً بعضى از اخبار را نقل کنند و بعضى را نقل نکنند، شبیه آن است که کم‌فروشی کرده‌اند.

خبرنگار از طریق اطّلاع رسانى به افرادى که آماده انجام‌وظیفه در مورد این مبارزه هستند و همچنین از طریق افشاگرى در سطح جامعه، به‌ویژه اطّلاع رسانى درباره پیامدهاى سوء و اثرات زیان‌بار این تهاجم، می‌تواند غیرمستقیم کمک کند.

خبرنگاران شرایط خاصی دارند: وثاقت و امانت، هوش کافى براى فهم مطالب و حافظه قوى براى نگهدارى و حفظ مطالب و از همه مهم‌تر، بی‌نظری و حُسن نیّت و آلوده نکردن اخبار با سلیقه شخصى، ازجمله این شرایط است.

نام این کار را نمی‌توان رشوه گذاشت؛ بلکه حق‌الزحمه‌ای است که در مقابل کار مثبت و مفید و مشروع پرداخت می‌شود و لذا این کار براى دهنده و گیرنده حق‌الزحمه اشکالى ندارد.

خبر موثّق را از چند طریق می‌توان شناخت: نخست از طریق وثاقت راوى; یعنى ناقل خبر شخص مورد اعتمادى باشد. دوّم، از طریق مقبولیت عمومى، یعنى اگرچه راوى شناخته‌شده نیست، امّا خبر در میان مردم چنان شهرتى دارد که موجب اطمینان می‌شود. سوّم، از طریق محتواى خبر، یعنى مضمون خبر چنان مستدل و توأم با قرائن است که خود گواه صحت خویش است.

تا آنجایی که خبر به حدّ تواتر نرسد و محفوف به قرائن اطمینان‌بخش نباشد، باید آن را به‌صورت خبر محتمل ذکر کند; نه خبر قطعى.

در صورت تغییر محتوا، هم دروغ و هم تهمت محسوب می‌شود; ولى تلخیص کردن و نقل به معنى مانعى ندارد.

توسّل به تهمت و دروغ و مانند آن، در شأن خبرنگاران مسلمان و متعهّد نیست.

اسرار هیچ مسلمانى را نمی‌شود افشا کرد; مگر در مواردى که مصلحت مهم‌تر در کار باشد.

خبرنگار هم طبق ضوابط امربه‌معروف می‌تواند عمل کند; درجایی که احتمال تأثیر وجود دارد و ضررى بر آن مترتّب نمی‌شود و منکر بودن آن مسلّم است، باید به وظیفه امربه‌معروف و نهى از منکر عمل کند. مگر این‌که شغل او (که به‌عنوان یک واجب کفایى عمل می‌کند) به خطر افتد; در این صورت می‌تواند این کار را به‌طور غیرمستقیم انجام دهد; یعنى به‌وسیله دیگران.

چنانچه این امر براثر سهل‌انگاری بوده باشد و سبب تضییع حقّى گردد، خبرنگار مسئول است، ولى اگر از قبیل اشتباهاتى است که به‌هرحال براى غیر معصومین پیش می‌آید، خبرنگار مسؤولیتی ندارد. امّا چنانچه سبب ضرر و زیان شود، باید از عهده ضرر و زیان برآید; زیرا در ضررهاى جانى و مالى، عمد و خطا هر دو مسؤولینت آفرین است. با این تفاوت که عمد مجازات هم دارد; ولى خطا مجازات ندارد.