مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

تقلید جاهل از جاهل و یا عالم از جاهل

الف) احتمال کافى نیست; و ظن اگر سبب شود که او خود را مستحق بداند کفایت می‌کند.ب) شبهه آن است که انسان آن وطى را براى خود مجاز بداند; هرچند براثر عوارض آن را حرام ببیند. مثلاً تصوّر کند که ازدواج شرعى واقع‌شده، ولى در ماه رمضان یا در زمان عادت باهمسرخود نزدیکى کند. این هم مصداق وطى به شبهه است.ج) درصورتی‌که باور کند آن وطى براى او حلال است، حکم وطى به شبهه جارى است.د) واطى به شبهه صاحب فراش نیست؛ و اگر آن زن شوهرى داشته باشد، فرزند به شوهر ملحق می‌شود.ه) هیچ‌کدام وطى به شبهه نیست، هرچند تکلیف از چنین اشخاصى برداشته‌شده است. ولى در نکاح فاسد، اگر خیال می‌کرده نکاح صحیح است، وطى به شبهه محسوب می‌شود.

در شروطى كه شرط واقعى هستند فرقى بين جاهلی که دسترسی به‌جاهل قاصر (کسی یا چیزی ندارد تا علم پیدا کند) و جاهل مقصر (کسی که دسترسی دارد ولی پیگیری نکرده) نيست و فقدان اين شروط درهرصورت عمل را باطل مى‏كند، مانند طهارت از حدث يا استقبال قبله به معناى اينكه پشت به قبله نباشد همچنين وقت نماز و يا اركان نماز امّا بعضى شروط، شرط علمى هستند و در آن‌ها ملاك علم مكلّف است. در هنگام فقدان این‌گونه شروط بين جاهل قاصر و مقصر فرق است و فقط جاهل قاصر معذور مى‏باشد مثل طهارت از خبث يا شرايط لباس مصلى يا افعالى در نماز كه ركن نيستند.‌

نفر اول تنها روزه آن روز را قضا می‌کند؛ چون تعمد بر بقاء بر جنابت نداشته و از روی جهل تیمم نکرده است و جهل هرچند عن تقصیر باشد کفاره ندارد.ولی نفر دوم علاوه بر قضا، کفاره جمع (احتیاط واجب) می‌پردازد. چون علم به بطلان داشته هرچند علم به کفاره نداشته و علم به کفاره شرط نیست.

طبق فتوای ما احتیاط واجب در اجتناب از چنین پوستی است و اگر کسانی در این مسئله فتوی به طهارت بدهند می‌تواند به آن‌ها مراجعه کند.

درصورتی‌که دشمنی با اسلام نداشته و مصداق جاهل قاصر بوده‌اند مانعی ندارد.

قضا احتیاط مستحب است و باید طبق حکم عروه عمل کنند.‌

با توجّه به اینکه ذینفع در اینجا جاهل به‌حکم است، می‌توان او را به‌حکم شرع ارشاد کرد.

جاهل قاصر ممکن است در کنار حوزه‌های علمیه هم وجود داشته باشد و آن‌کسی است که مسئله‌ای را اشتباه فهمیده یا اصلاً به ذهنش نمی‌آمده که چنین مسئله‌ای وجود داشته باشد یا اهل مطالعه بوده و در مطالعه به خطا رفته، همه این‌ها جاهل قاصر هستند.

نمازهایی که یقین دارد را  اعاده کند ولی اعاده موارد و مقدار مشکوک لازم نیست.‌

در فرض سؤال باید سفارش کند فردی که آنجا می رود از طرف او نماز طواف را بخواند و اگر دسترسی به فردی پیدا نکرد خودش همین جا نماز طواف را بخواند.‌

بر عهده كسى است كه اين دستور را به او داده است.