مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

شخص فقير می‌تواند براى رفتن به حج و زيارت و مانند آن، زكات بگيرد، ولى اگر به مقدار خرج سالش زكات گرفته باشد گرفتن زكات براى زيارت و مانند آن اشكال دارد.

اگر مالك گاو و گوسفند و شتر و طلا و نقره در بين سال بالغ شود زكات بر او واجب نيست ولی در مورد گندم و جو و كشمش و خرما زكات در صورتى واجب است كه هنگام واجب شدن زكات صاحب آن‌ها بالغ باشد.

اگر دسترسى به فقير ندارد می‌تواند مقدارى از مال خود را به نيّت فطره جدا كرده و براى مستحقی كه در نظر دارد يا براى هر مستحق كنار بگذارد و بايد هر وقت كه آن را می‌دهد نيّت فطره نمايد.

بهتر است زكات واجب را آشكارا و صدقه مستحبى را مخفى بدهند.

انسان نمی‌تواند زكاتى را كه جدا كرده و كنار گذاشته بردارد و چيز ديگرى به‌جای آن ‏بگذارد.

اگر از زكاتى كه كنار گذاشته منفعتى حاصل شود، مثلاً گوسفندى باشد كه بره بياورد، آن نيز جزء مال زكات است.

اگر زكات خرما يا كشمش بر او واجب باشد نمى‏تواند زكات را از رطب تازه يا انگور بدهد (ولى می‌تواند رطب تازه يا انگور را به مستحق بفروشد بعد بدهى او را از باب زكات حساب كند) امّا اگر بخواهد رطب يا انگور را قبل از خشك شدن بفروشد می‌تواند زكات آن را از خودش بدهد.

اگر انسان در چند شهر كه فصل آن‌ها با يكديگر اختلاف دارد، يعنى‏ زراعت و ميوه آن‌ها در یک‌وقت به دست نمى‏آيد، گندم يا جو يا خرما و انگور داشته باشد، همه آن‌ها محصول يك سال حساب می‌شود و چنانچه چيزى كه اوّل مى‏رسد به‌اندازه نصاب باشد بايد زكات آن را بدهد و زكات بقيّه را هر وقت به دست آيد مى‏پردازد و اگر آنچه اوّل مى‏رسد به‌اندازه نصاب نباشد، صبر مى‏كند تا بقيّه آن برسد، اگر روی‌هم‌رفته به مقدار نصاب شود زكات آن واجب است.

احتیاط واجب آن است که زکات را بپردازد ولی اگر قبل از ماه دوازدهم این کار را بکند زکات به او تعلق نمی‌گیرد.

كسى كه زكات بر ذمّه دارد و از فقيرى طلبكار است، می‌تواند طلب خود را از باب زكات حساب كند، حتّى اگر فقير بدهكار از دنيا برود می‌تواند بدهى او را از زكات محسوب دارد، امّا اگر چيزى از خود گذاشته كه به‌اندازه بدهى اوست بنابر احتياط واجب نمى‏توان بدهى او را از زكات حساب كرد.

مكروه است انسان از مستحق بخواهد كه زكاتى را كه به او داده به خودش بفروشد، ولى اگر مستحق بخواهد زكاتى را كه گرفته تبديل به پول كند، كسى كه زكات را به او داده بر ديگران مقدّم است.

حاكم شرع می‌تواند مأمورى براى جمع‌آوری زكات تعيين كند تا بعد از جدا كردن گندم و جو از کاه، يا خشک شدن خرما و انگور، زكات را جمع‌آوری كند و اگر از پرداختن زكات كه حقّ محرومان است خوددارى نمايند می‌تواند به‌زور از آن‌ها بگيرد.