مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

كسانى كه مشغول فراگرفتن علم واجب هستند مى‏توانند از زكات استفاده كنند، همچنين قضات و مجريان حدود و مانند آن‌ها.

اگر زكات را از خود مال جدا كند می‌تواند در بقيّه آن تصرف نمايد و اگر از مال ديگرى كنار بگذارد می‌تواند در تمام آن مال تصرف كند.

انسان می‌تواند از زكات، کتاب‌های دينى و علمى و قرآن و دعا و ساير كتبى كه در پيشرفت هدف‌های اسلامى موثّر است بخرد و وقف نمايد، خواه وقف عموم كند، يا وقف اشخاص خاص، حتى می‌تواند بر اولاد خود و كسانى كه واجب ‏النفقه او هستند وقف كند، ولى نمى‏تواند از زكات املاکی بخرد و بر اولاد خود وقف نمايد.

احتياط واجب آن است كه زكات گاو و گوسفند و شتر را اگر به حدنصاب برسد بدهد، خواه از علف بيابان بخورد يا علف دستى به آن بدهد و يا گاهى از اين و گاه از آن.

كسى كه می‌تواند با یادگرفتن صنعت يا كارهاى ديگر زندگى خود را اداره كند، بايد یاد گیرد تا نيازى به زكات نداشته باشد، ولى تا زمانى كه مشغول یادگرفتن است می‌تواند زكات بگيرد.

هرگاه شك كند كه زكات واجب را پرداخته يا نه بايد بدهد، هرچند شک او مربوط به زكات سال‌های گذشته است.

در فرض سؤال، هیچ‌کدام مشمول زکات نیستند.

صنعتگر يا كارگرى كه درآمد او از مخارج سالش كمتر است می‌تواند كسرى مخارجش را از زكات بگيرد و لازم نيست ابزار كار يا سرمايه و ملك خود را به مصرف مخارج برساند.

كسى كه می‌تواند زكات را به مستحق برساند اگر كوتاهى كند و مال از بين برود ضامن است و بايد عوض آن را بدهد ولى اگر كوتاهى نكرده باشد چيزى بر او نيست.

چون نزاع بر سر اجراي حکم مستحب و اموال صبي است، ولايت فردي که پرداخت زکات را انکار می‌کند مقدّم می‌شود.

مستحب است زكات گوسفند و گاو و شتر را به نيازمندان آبرومند بدهند و نيز مستحب است در دادن زكات خويشاوندان را بر ديگران و اهل كمال و علم را بر غیر آنان و كسانى را كه اهل سؤال نيستند بر اهل سؤال مقدّم دارند.

در زكات‏ گوسفند و گاو و شتر علاوه بر شرايط عامه وجوب زکات، لازم است كه اين حيوانات بيكار باشد؛ اگر در تمام طول سال روزهاى پراکنده‌ای کارکرده، به‌طوری‌که حيوان كارگر محسوب نشود زكات آن واجب است.