مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

اگر در داخل قبرستان بوده باشد همان حکم ثابت است اما اگر مانند قبر مرحوم مجلسی (ره) جای مستقلی است و صدق قبرستان نمی‌کند آن حکم شامل آن نمی‌شود.

درصورتی‌که وقف براى دفن اموات باشد نمی‌توان آن را تغییر داد; مگر این‌که دفن اموات در آن ممکن نباشد. در این صورت می‌توان براى کارهاى خیر از آن استفاده کرد; مانند مسجد و مدرسه و درمانگاه.

هرگاه احداث گورستان در چنین مناطقى مخالف مقررات و قوانین حکومت اسلامى باشد، یا باعث اذیّت و آزار مردم گردد، از این کار خوددارى شود.

چنانچه زمین مزبور موات بوده اشکالى ندارد و چنانچه زمین آبادى بوده که مالک داشته، اگر شهردارى طبق موازین شرع آن را تملّک کرده است اشکالى نیست، در غیر این صورت دفن اموات در آن جایز نیست.

سنگ‌چینى قبرستان اشکال دارد؛ ولی هرگاه کسى مرحوم شد، می‌توان به‌اندازه متعارف از آن قبرستان براى او استفاده کرد.

درصورتی‌که مدّت به‌اندازه‌ای باشد که آثار آخرین میّت دفن شده به‌کلی محو گردد، یا این‌که مالک بعد از پایان مدّت، ملزم به تصرفاتی شود که سبب نبش قبور نشود، مانعى ندارد.

با توجه به آنچه نوشته‌اید، اشکالى ندارد.

هرگاه زمين مزبور سابقه ملكى نداشته باشد، يا احتمال موات‏ بودن آن از روز اوّل برود حكم وقف بر آن جاری نمى‏شود؛ امّا اگر سابقه ملکیت داشته و براى قبرستان واگذارشده است حكم وقف بر آن جاری است.

در صورتى که مالک آن زمین صریحاً اجازه دفن به عنوان وقف نداده، حکم وقف را ندارد.

تصرّف در قبرستان عمومى که وقف عام است به این صورت جایز نیست.

خالى از اشکال نیست مگر این که آثار قبرستان به کلّى از بین برود و زمین هم موقوفه نباشد.

در فرض مسأله هرگاه شرایطى که در بالا نوشته اید، دقیقاً و بدون کم و زیاد عمل شود، تغییر وضع قبرستان به شکلى که نوشته اید، مانعى ندارد.