محجوریت دیوانه ادواری
آیا کسی که بهصورت ادواری دیوانه میگردد نیز حق تصرف در اموال خود را ندارد؟
كسى كه گاهى عاقل و گاهى ديوانه است تصرّفى كه در موقع ديوانگى در اموال خود مىكند صحيح نيست.
كسى كه گاهى عاقل و گاهى ديوانه است تصرّفى كه در موقع ديوانگى در اموال خود مىكند صحيح نيست.
چنین کسى در حکم مجنون ادوارى است که در دوره افاقه، احکام عاقل بر او جارى میشود.
احتياط مستحب آن است كه در مرضى كه با آن از دنيا مىرود (يعنى در آستانه مرگ) در بيش از ثلث مال خود چنين تصرفاتی نكند، مگر با اجازه ورثه.
رشد مراتبى دارد که در افراد متفاوت میباشد بهطور مثال در امور مالی بعضی افراد در امور اموال کم رشید هستند و بعضی دیگر در اموال زیاد و این امر در امر غیرمالی مانند ازدواج نیز ثابت میباشد و تا رشد عقلانى بهقدر کافى در هر مرحله نباشد، تصرفات نافذ نیست; نه در شرع و نه نزد عقلاى عرف.
«ديوانه» و «سفيه» يعنى كسى كه مال خود را بيهوده مصرف مىكند و توانايى بر نگهدارى و معامله ندارد، حق ندارند در مال خود تصرّف كنند بلكه بايد زير نظر ولی آنها باشد.
منظور از دین مستوعب شامل دیون حال و آینده هر دو میشود و درآمد کسبوکار محجور بعد از صرف نفقات موردنیاز، به طلبکاران داده میشود، بنا بر احتیاط واجب.
در فرض سوال چنین کسى سفیه است و حقّ دخالت مستقیم در اموالش را ندارد و فرزندان وی حقّ شکایت به محاکم قضایی را دارند و نیز حاکم شرع و کسانى که از طرف او براى این گونه کارها مأذون هستند در مواردى مانند مورد فوق مى توانند مستقیما بدون وجود شاکی دخالت کنند و اقدامات لازم را به عمل آورند.
در صورتى که به حکم حاکم شرع محجور نشده باشد معاملاتش در هر حال نافذ و صحیح است ولى اگر موجب سلب قدرت از اداى دِین شود حرام است.