اثبات قصاص با قسامه در قتل نفس
در بحث قسامه با وجود لوث، آيا اولياى دم مىتوانند با قسامه، عمدى بودن قتل را ثابت كنند و قصاص نمايند، با وجودى كه متّهم منكر است؟
در قتل نفس قصاص را با قسامه مىتوان ثابت كرد.
معتبر نبودن شهادت مدعی
براي اثبات زناي همسر، علاوه بر خود مرد، شهادت سه نفر ديگر كافي است يا چهارنفر ديگر؟
مدعی جزء شهود محسوب نمی شود.
عدم اجرای قسامه برای اثبات معاونت در قتل
بدن نيمه جان انسانى در كنار جادّه يافت شده، و در حال اعزام به بيمارستان فوت كرده است. پزشكى قانونى آثارى از برخورد و تصادم اتومبيل، يا وسيله نقليّهاى در بدنش نيافته، و علّت مرگ را ناشى از «يك ضربه به سر» اعلام مىكند. اولياى دم عليه سه نفر از اهالى محلّ که اتّفاقاً يكى از آن سه اذعان مى دارد كه چند دقيقه قبل متوفّى را ديده، كه به همراه شخص ناشناس ديگرى در مسير جادّه پياده حركت مىكردند، و او كه با موتورسيكلت در جهت مخالف حركت مىكرده، فقط متوفّى را بر اثر تكان دادن دست شناخته، و چند دقيقه بعد كه بازگشته بدن خونآلودش را تنها ديده است) ادّعاى قتل عمد نموده، و مشخّصاً يكى از آن سه را مباشر و دو تن ديگر را معاون در قتل پدرشان مىدانند، لكن بيّنهاى ندارند، و با انكار متّهمين نيز مواجهاند، و براى اثبات ادّعاى خود هر يك با قاطعيّت و اصرار تمام، پنجاه سوگند مىخورد. ساير بستگان نسبى ذكور متوفّى، به لحاظ سكونت در شهرهاى مختلف در مراسم قسامه شركت مستقيم ندارند، امّا به صدق گفتار و وثوق مدّعيان قسم مىخورند، و صرفاً بر مبناى ادّعاى مدّعيان، متّهمين را قاتل مىدانند. حال آيا با اجراى قسامه، و اثبات عنوان اتّهامى هر يك از منكرين (از جهت مباشرت يا معاونت در قتل) تفاوتى وجود دارد؟
اجراى قسامه در مورد معاونت قتل محلّ اشكال است.
احراز عدالت شهود توسط قاضی
با توجه به اینکه دادگاه عدالت شهود را احراز نمیکند و فقط به این بسنده میکند که آیا طرف دعوا شاهد را جرح میکند یا نه،آیا حکم چنین دادگاهی نافذ است؟
همینکه قاضی اطمینان به حسن ظاهر شهود که کاشف از عدالت است کند، کافی است.
حکم انجام قسامه در چند جلسه متوالی
با توجه به اینکه ثبت صورت جلسه استماع سوگند 50 نفر متضمّن زمان زیادى است، و معمولا در یک جلسه میسّر نمى باشد. آیا اولیاى دم مى توانند عدّه اى را براى جلسه اوّل، و بقیّه را براى جلسه یا جلسات بعد به دادگاه معرّفى نمایند؟ در چنین وضعیّتى، آیا فاصله جلسات باید نزدیک به هم (مثلا فرداى جلسه اوّل) باشد، یا فاصله یک ماه یا بیشتر، که اولیاى دم فرصتى براى معرّفى افراد دیگر داشته باشند منعى ندارد؟
اجراى قسامه در یک جلسه کار مشکلى نیست، و ثبت آن هم کار ساده اى است. امّا اگر فرضاً میسّر نشود، در دو یا چند جلسه نزدیک به هم مانعى ندارد، به طورى که مدّعى به حسب معمول توان جمع آورى آنها را داشته باشد.
عدم تاثیر عرف در قوام امارات
با توجه به این موضوع که اگر انحصار امارات در دست شارع باشد و عرف و عقلا هیچ گونه نقشى نداشته باشند، در این صورت جایى براى راههاى علمى کشف و اثبات جرم امروزى نخواهد بود جز از طریق نقش آنها در علم قاضى آن هم اگر در علم قاضى مبناى خاصّى اتخاذ نکنیم. با این اوصاف آیا قوام اماره به دست عرف است یا در انحصار شرع؟
معمولاً در اصول فقه، که صحبت از امارات شرعیّه و عقلائیّه مى شود، مى گویند: «امارات عقلائیّه باید در زمان شارع باشد و به امضاى شرع برسد ولو به عدم ردع»؛ ولى در مسأله علم قاضى که در دنیاى امروز مهمترین طریق اثبات جرم است راه بسیار باز و برنامه کاملاً روشن است.
حکم خوردن قسم دروغ برای دفاع از حق خود
اگر کسی در دادگاه مجبور شود برای اینکه حق مسلمش ضایع نشود بقرآن قسم دروغ بخورد آیا مرتکب معصیت شده است؟
تا انسان مجبور نشود نباید قسم دروغ بخورد.
شهادت کسی که ندیده ولی از شاهد شنیده
اگر کسی در دادگاه شهادت داده باشد که یه نفر قاتل هست ولی خودش با چشمش ندیده باشد و از روی حرف پدر مقتول که با چشم خود دیده قسم خورده باشد حکمش چیه؟ و همچنین اگر شاهد رضایت پدر مقتول رو بگیرد که قاتل را اعدام نکند حکمش چیست؟
در صورتی که بتواند نفی شهادت کند اولویت دارد و اگر نتواند کسب رضایت ولی دم مقتول مانعی ندارد.
حکم شهادت افراد برای نجات متهم براساس تبانی
اگر فاميلى قصد درگيرى و نزاع با فاميل ديگرى داشته باشد، و بخواهد از طرف مقابل كسى را بكشد، يا حتّى مجروح نمايد، برای این کار با كليّه افراد فاميل خود مشورت نموده، و آنها را در جريان موضوع قرار داده، و سپس هم قسم مىشوند، و چنين جرمى را انجام می دهند به این طریق كه شبانه دو نفر از آنها به منزل آن فرد حمله كرده، و او را جلوى چشم زن و فرزندان خردسالش به قتل رسانده، و متوارى مىشوند! زمانى كه مقتول هنوز جان داشت، عمويش بر بالين او حاضر مىشود. مقتول به عمويش مىگويد: «فلانى مرا با اسلحه مجروح نموده است.» و از طرفى دو سه نفر از فاميل قاتل (برادر و پسر عموى قاتل) شهادت دادهاند كه قاتل اين كار را انجام نداده است. آيا شهادت فاميل قاتل، كه در برنامهريزى قتل مشورت و مشاركت داشته، و از روى غرض شهادت مىدهند، مورد قبول است؟
شهادت به قاتل نبودن فايده اى ندارد؛ هر چند شهود متّهم نباشند، و در اينجا طبق آنچه در فرض مسأله آمده شهود متّهم نيز مى باشند، ولى شهادت مقتول نيز اثرى ندارد؛ مگر اين كه قاضى از شهادت او و بستگانش (كه حضور داشته اند) و قرائن ديگرى از اين قبيل، علم پيدا كند كه شخص مذكور قاتل است.
دادن شهادت دروغ برای پیشگیری از قتل و خونریزی
اگر شخصی شاهد عمل زنای زن ومردی باشدآیا برای جلوگیری ازخون ریزی بین دوطایفه می توان شهادت دروغ بدهد؟
اگر واقعا منجر به خونریزی می شود مانعی ندارد.
چگونگی تحقق اماره قضایی
اماره قضايي چگونه محقق مي شود؟
اماره قضایی با اقرار متهم و یا شهادت شهود که گاهی چهار نفر و گاهی دو نفر هستند محقق میگردد.