وظیفه پزشک نسبت معالجه نامطمئن
اگر بخواهيم طبابت پزشك را، تنها در صورتى مجاز بدانيم كه وى داراى تخصّص و تجربه كافى باشد، عملاً مسائل درمان با اختلال كامل روبهرو خواهد شد، زيرا:اولاً: هر پزشكى تا رسيدن به اين تخصّص و تجربه كافى بايد همان مراحل اولیه را طى كند; كه همان دوران بدون تجربه و تخصّص است.ثانياً: به علّت جمعیت زياد، امكانات كم، فرصتهای ناكافى و دهها علل ديگر ـ حداقل در كشور ايران ـ نمیتوان انتظار داشت پزشكانى كه از ابتدا كاملاً مسلط باشند به طبابت بپردازند.بنابراین لطفاً بفرمایید:الف) در مواردى كه پزشك داروى مؤثر بيمارى، يا عوارض خطرناك آن را فراموش نموده و فرصت و امكانات كافى جهت دسترسى به اطّلاعات كافى يا پزشك متخصّص ديگرى نيز ندارد.ب) مطمئن است كه داروى خاصی براى بيمارى مفيد است و از سوى ديگر نيز مطمئن است، يا احتمال میدهد كه در صورت تجويز آن دارو عوارضى خفيف، يا شديدتر از خود بيمارى و حتّى مرگ، گریبان گیر اين بيمار خواهد شد ـ البتّه موارد الف و ب شامل مسائل تشخيصى نيز است ـآيا پزشك در اين حالات میتواند مريض را به حال خود بگذارد و چنين فرض كند كه گويا پزشكى موجود نبوده و قضا و قدر الهى هرچه باشد بر او جارى خواهد شد و بدين ترتيب خود را در معرض خطر مؤاخذه مادّى و معنوى حاصل از عوارض احتمالى و هزینههای نابجاى آن قرار ندهد و كار وى را به خداوند واگذارد، كه يا خود بهبودى نسبى يابد و فرصت تحقيقات بعدى فراهم گردد و يا بهتدریج دچار عوارض شديد و مرگ گردد؟اصولاً در چنين مواردى كه پزشك واقعاً نمیداند كه براى نجات جان يا تسكين آلام یک بيمار چهکاری انجام دهد وظيفه او چيست؟ درمانهای بدون اطمينان و غیرقابل اطمينآنکه ممكن است باعث مرگ يا عوارض شديدتر شود؟ يا عدم هرگونه اقدام درمانى؟ اگر پزشك با اقدام به درمان نامطمئن موجب خسارت و مرگ مريض گردد آيا مسئول است؟ اگر اقدام به هيچ درمانى نكند با توجّه به علل و توضيحات فوق، مسئولیتی متوجّه او نخواهد بود؟اين نكته بايد در نظر گرفته شود كه گاه فرصت هيچ مشورت و ارجاع بيمار به پزشكان متخصّص و آگاه ديگرى وجود ندارد.در خاتمه جهت روشن شدن موضوع، مثالى ذكر میشود: گاهى پزشكى كه داراى تجربه كافى نيست با بيمارى در حالت بيهوشى مواجه میشود كه نمیداند (بهطور مثال) اين بيمار در اثر كمبود قند، دچار بيهوشى شده يا براثر بالا بودن قند؟ و در اين حالت طبيعى است كه درمان كاملاً متناقض است و باعث اشتباه پزشك میشود. وظيفه چيست؟
اين مسئله چند حالت دارد:۱. چنانچه خطرِ قطعى يا ظنی بيمار را تهديد نمیکند و معالجه نيز نامطمئن است در اين صورت اقدام به معالجه نشود.۲. درصورتیکه معالجه ازنظر عرف پزشكى قابلقبول است، هرچند احتمال عوارض وجود دارد، در اين مورد پزشك میتواند اقدام كند، مخصوصاً اگر خطرى بيمار را تهديد كند.۳. درصورتیکه خطر حتمى و معالجه نامطمئن است، ولى درصد نجات وجود دارد و امكان مراجعه به متخصّص نيز وجود ندارد، در اينجا میتواند، اقدام به معالجه نماید و در صورت عدم تقصير و عدم سهلانگاری، طبيب ضامن نيست.