مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

مسأله 2178ـ مالى را که نزد کسى رهن (گرو) گذاشته اند اگر ديگرى غصب کند، صاحب مال و طلبکار هر کدام مى توانند آن را از او مطالبه کنند و اگر از بين برود و عوض آن را بگيرند، آن عوض به جاى آن مال رهن خواهد بود.

مسأله 2179ـ واجب است شخص غاصب مالى را که غصب کرده هر چه زودتر به صاحبش برگرداند، و هر قدر تأخير کند گناه بيشترى براى او نوشته مى شود و اگر تلف شود بايد عوض آن را بدهد.

مسأله 2180ـ هرگاه از مالى که غصب کرده منفعتى به دست آيد، مانند اين که برّه اى از گوسفند غصبى متولّد شود، يا ميوه اى از باغ غصبى به دست آيد، تمام آن ملک صاحب مال است، هر چند غاصب هم زحمت کشيده باشد و اگر کسى خانه اى را غصب کند بايد مال الاجاره آن را در مدّتى که دست او بوده مطابق معمول بپردازد، هر چند از خانه استفاده نکرده باشد و همچنين اموال ديگر مانند اتومبيل و غير آن.

مسأله 2181ـ هرگاه مالى را از بچّه يا ديوانه اى غصب کند، بايد آن را به ولىّ او بازگرداند و اگر به دست آن بچّه يا ديوانه دهد و از بين برود ضامن است.

مسأله 2182ـ هرگاه دو يا چند نفر به اتّفاق هم مالى را غصب کنند هر کدام آنان ضامن قسمتى از آن مال است (اگر دو نفر باشند هر کدام نصف و اگر سه نفر باشند هر کدام ثلث آن را ضامن است) خواه به تنهايى مى توانسته آن را غصب کند يا نه.

مسأله 2183ـ هرگاه مالى را که غصب کرده با چيز ديگرى مخلوط شود، چنانچه جدا کردن آنها ممکن باشد بايد جدا کند و به صاحبش برگرداند، هر چند زحمت داشته باشد و اگر جاى دوردستى آن را قرار داده تمام مخارج رساندن آن مال به دست صاحبش بر عهده غاصب است.

مسأله 2184ـ اگر ظرف يا چيز ديگرى را که غصب کرده خراب نمايد بايد آن را با تفاوت قيمتى که حاصل شده به صاحبش بدهد و اگر براى اين که تفاوت را ندهد بگويد آن را مثل اوّلش مى سازم مالک مجبور نيست قبول کند و نيز مالک نمى تواند غاصب را مجبور کند که آن را مثل اوّلش بسازد، فقط مى تواند تفاوت قيمت را بگيرد.

مسأله 2185ـ هرگاه مالى را که غصب کرده طورى تغيير دهد که از اوّلش بهتر شود، مثلاً طلاى غصبى را به صورت گوشواره و گردنبند درآورد، چنانچه صاحب مال بگويد آن را به همين صورت به من بده بايد بدهد، و نمى تواند براى زحمت خود مزدى بگيرد، حتّى نمى تواند بدون اجازه مالک آن را به صورت اوّل بازگرداند و اگر بدون اجازه او آن را به صورت اوّل باز گرداند احتياط واجب اين است که تفاوت قيمت را بدهد.

مسأله 2186ـ هرگاه مال غصبى را طورى تغيير دهد که از اولش بهتر شود ولى صاحب مال براى منظور خاصّى بگويد بايد آن را به صورت اوّل درآورى واجب است چنين کند و اگر عيبى بر آن وارد شود و قيمت آن از اوّل کمتر گردد بايد تفاوت آن را به صاحبش بدهد.

مسأله 2187ـ هرگاه در زمينى که غصب کرده زراعت کند يا درخت بنشاند، زراعت و درخت و ميوه آن مال غاصب است، ولى بايد اجاره زمين را در مدّتى که زراعت و درخت در آن بوده به صاحب زمين بدهد و چنانچه در اثناء کار صاحب زمين راضى نباشد که زراعت و درخت در آن زمين بماند غاصب بايد فورا آن را بکند، هر چند باعث خسارت او شود و اگر نقصى در زمين پيدا شود بايد تفاوت قيمت را بدهد و غاصب نمى تواند صاحب زمين را مجبور کند که زمين را به او بفروشد يا اجاره دهد، همچنين صاحب زمين نمى تواند غاصب را مجبور کند که زراعت يا درخت را به او بفروشد.

مسأله 2188ـ هرگاه مالى را که غصب کرده از بين برود در صورتى که از چيزهايى باشد که مثل و مانند آن معمولاً کمياب است مانند بسيارى از حيوانات و بسيارى از فرشهاى دست بافت، بايد قيمت آن را بدهد و اگر قيمت بازار آن فرق کرده باشد بايد قيمت روزى را که تلف کرده بدهد(در صورت تأخیر در پرداخت قیمت از روز تلف، قیمت متوسط تورم اجناس تا روز پرداخت را به قیمت روز تلف شده،اضافه کند)و اگر از چيزهايى است مانند گندم وجو و بسيارى از فرشهاى ماشينى، انواع پارچه ها و ظرفهايى که توسط کارخانه ها درست مى شود که معمولاً مثل آن فراوان است، بايد مثل همان چيز را که غصب کرده بدهد، ولى بايد خصوصيّاتش مثل همان مالى باشد که از بين رفته است.

مسأله 2189ـ هرگاه حيوانى مانند گوسفند را غصب کند و از بين برود چنانچه در مدّتى که نزد او بوده چاق شده سپس از بين رفته است، بايد افزايش قيمت آن را که به خاطر چاقى بوده نيز بدهد.