مرکز پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی

مسأله 2300ـ هرگاه کسى با شرايط زير قسم ياد کند بايد به قسم خود عمل نمايد و گرنه کفّاره دارد:1ـ کسى که قسم ياد مى کند بايد بالغ و عاقل باشد و اگر درباره مال خود قسم مى خورد بايد سفيه نباشد، همچنين حاکم شرع او را از تصرّف در اموالش منع نکرده باشد و از روى قصد و اختيار قسم بخورد، بنابراين قسم خوردن بچّه و ديوانه و کسى که مجبورش کرده اند درست نيست، همچنين اگر در حال عصبانى بودن بدون اراده و قصد قسم بخورد. 2ـ کارى را که براى انجام آن قسم مى خورد بايد حرام و مکروه نباشد و کارى را که قسم بر ترک آن مى خورد واجب و مستحب نباشد و اگر براى انجام کار مباحى قسم مى خورد بايد ترک آن در نظر مردم بهتر از انجامش نباشد، همچنين اگر قسم براى ترک کار مباحى مى خورد بايد انجام آن در نظر مردم بهتر از ترکش نباشد. 3ـ به يکى از نامهاى خداوند قسم ياد کند خواه نامى باشد که به غير ذات مقدّس او گفته نمى شود، مانند «خدا» و «اللّه» يا نامى که به غير او نيز گفته مى شود، ولى از قرائن معلوم است که مقصودش خداست، بلکه اگر به نامهايى قسم ياد کند که بدون قرينه خدا به نظر نمى آيد ولى او قصد خدا را کند بنابر احتياط واجب بايد به آن قسم عمل کند. 4ـ قسم را بايد به زبان بياورد، بنابراين اگر در قلبش بگذراند کافى نيست و در کتابت و نوشتن احتياط، عمل به آن است، ولى آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد صحيح است. 5ـ عمل کردن به قسم براى او ممکن باشد و اگر موقعى که قسم مى خورد ممکن باشد ولى بعداً عاجز شود يا مشقّت شديد داشته باشد از همان وقت که چنين شده قسم او به هم مى خورد.

مسأله 2301ـ هرگاه پدر از قسم خوردن فرزند (در هر سن و سالی که باشد) جلوگيرى كند، يا شوهر از قسم خوردن زن مانع شود قسم آنان صحيح نيست، حتّى اگر فرزند بدون اجازه پدر و زن بدون اجازه شوهر قسم ياد كند قسم آنان صحيح نمى باشد.

مسأله 2301ـ هرگاه پدر از قسم خوردن فرزند جلوگيرى کند يا شوهر از قسم خوردن زن مانع شود قسم آنان صحيح نيست، حتّى اگر فرزند بدون اجازه پدر و زن بدون اجازه شوهر قسم ياد کند قسم آنان صحيح نمى باشد.

مسأله 2302ـ هرگاه عمداً با قسم خود مخالفت كند بايد كفّاره دهد، ده فقير را سير كند، يا بر آنها لباس بپوشاند، يا يك بنده را آزاد نمايد (و در زمان ما که بنده آزاد کردن موضوعیّت ندارد میان دو چیز دیگر مخیّر است) و اگر توانايى بر اينها نداشته باشد بايد سه روز روزه بگيرد.

مسأله 2303ـ اگر از روى فراموشى يا اجبار و اضطرار به قسم عمل نکند کفّاره ندارد و قسمى که آدم وسواسى مى خورد مثل اين که مى گويد و اللّه الآن مشغول نماز مى شوم، ولى وسواس مانع مى گردد اگر وسواس او طورى باشد که بى اختيار به قسم خود عمل نکند کفّاره ندارد.

مسأله 2303ـ اگر از روى فراموشى يا اجبار و اضطرار به قسم عمل نکند کفّاره ندارد و قسمى که آدم وسواسى مى خورد مثل اين که مى گويد و اللّه الآن مشغول نماز مى شوم، ولى وسواس مانع مى گردد اگر وسواس او طورى باشد که بى اختيار به قسم خود عمل نکند کفّاره ندارد.

مسأله 2304ـ کسانى که براى اثبات مطلبى قسم مى خورند اگر حرف آنها راست باشد قسم خوردن مکروه است و اگر دروغ باشد حرام و از گناهان کبيره است، ولى اگر مجبور شود که براى نجات خود يا مسلمانان ديگرى از شرّ ظالمى قسم دروغ بخورد اشکال ندارد، بلکه گاه واجب مى شود و اين نوع قسم خوردن که براى اثبات مطلبى است غير از قسمى است که در مسائل پيش گفته شد که براى انجام کار يا ترک کارى بود.

مسأله 2304ـ کسانى که براى اثبات مطلبى قسم مى خورند اگر حرف آنها راست باشد قسم خوردن مکروه است و اگر دروغ باشد حرام و از گناهان کبيره است، ولى اگر مجبور شود که براى نجات خود يا مسلمانان ديگرى از شرّ ظالمى قسم دروغ بخورد اشکال ندارد، بلکه گاه واجب مى شود و اين نوع قسم خوردن که براى اثبات مطلبى است غير از قسمى است که در مسائل پيش گفته شد که براى انجام کار يا ترک کارى بود.