Kağız pullara səcdə etmək
Əslində rəngli şəkil olan, rəngli kağızlara (məsələn, kağız pullar) səcdə etmək caizdirmi?
Maddəsi olmayan rəngin eybi yoxdur. Lakin yaxşı olar ki, pul kağızına səcdə etməyəsiniz.
Ərin razılığı arvadının cəzasının icrasında təsir qoymur
Ərli qadın zina etdiyinə görə daşqalağa məhkum edilmişdir. Əri hökmün icrasından öncə ona talaq versə, talaq ona qarşı razılıq əlaməti kimi qələmə verilərək cəzanın icrasının qarşısını ala bilərmi?
Ərin razılığı və talaq verməsi sözü gedən cəzanın icrasına mane ola bilməz.
Talağı verilmiş və ya dünyadan getmiş arvadın şəkillərinə baxmaq
Ərlə arvad bir yerdə fotoşəkil çəkdirirlər, lakin kişinin və qadının kamil və kifayət qədər hicabı yoxdur. Sonra kişi və ya qadın dünyadan gedir və ya bir-birindən ayrılırlar. Ölümdən və ya boşanandan sonra keçmişdə çəkdirdikləri şəkillərə baxa bilərlərmi?
Vəfat hallarında eybi yoxdur, lakin boşanma hallarında baxmasınlar.
Nisa təvafını qəsdən yerinə yetirməmək
Ərlə arvad Məkkəyə getmiş və həcc əməllərini yerinə yetirmişlər. Lakin qadın öz ərini istəmədiyindən nisa təvafını və onun namazını yerinə yetirməmiş və ər də bu təvafı və namazı yerinə yetirməmişdir, beləcə öz vətənlərinə dönmüşlər. Hal-hazırda o qadının məhrəmlik baxımından və ər evində olması baxımından vəzifəsi nədir?
Bu qadın və kişi qayıdıb nisa təvafını və onun namazını yerinə yetirənə kimi bir-birinə naməhrəmdirlər. Əgər bunu edə bilmirlərsə təvaf üçün naib tutsunlar. Yəni Məkkəyə gedən şəxslərdən xahiş etsinlər ki, onların yerinə naib olaraq nisa təvafını və onun namazını yerinə yetirsin.
Bir aylıq adətdən sonra yaisə olan qadının iddəsi
Ərindən boşanmış qadın talaqdan sonra bir və ya iki dəfə aylıq adət dövrü keçirmiş, sonra yaisə olmuşdursa, qalan iddə müddəti aradan gedirmi?
Bir dəfə adət dövrünü keçirmişdirsə, daha iki ay iddə saxlamalıdır. İki dəfə adət dövrü keçirmişdirsə, bir ay iddə saxlamalıdır.
Dəlilik
Ərim möhtərəm və savadlı bir həkim idi və təəssüflər olsun ki, bir neçə il müştərək həyatımızdan sonra ağlını itirdi. Mən onun şüurunu itirməsi haqqında məhkəməyə məlumat vermişəm və ekspert həkim də məsələni təsdiqləmişdir. Əgər şəri hakim həcri isbat edib onu məhcur bilsə, həcr hökmü çıxarılan kimi nikah əqdi pozulurmu? Yoxsa nikahın pozulması üçün yenidən məhkəməyə müraciət etmək lazımdır?
Qadın nikahı pozmaq (fəsx etmək) siğəsini icra edə bilər və ehtiyat budur ki, bu haqda şəri hakimə məlumat versin.
Qadının birinci ərindən olan qızları
Əri vəfat etmiş və ondan oğlanları və qızları olan qadın, ikinci bir kişi ilə evlənsə, ikinci əri bu qadının qızlarına və oğlanlarına məhrəmdirmi?
İkinci əri o qadınla evlənəndən (yaxınlıq edəndən) sonra o qadının birinci ərindən olan qızlarına məhrəmdir, amma oğlanlarla məhrəm olmasının mənası yoxdur.
Əri itkin düşmüş qadının hökmü
Əri itkin düşmüş qadının vəzifəsi nədir? Bu müddətdə onun nəfəqəsi haradan təmin olunmalıdır?
Əri itkin düşmüş qadın barədə bir neçə hal mümkündür:1) Əgər bir xəbər gələnə qədər gözləyərsə, eybi yoxdur və onun nəfəqəsi ərinin malından ödənilməlidir.2) Əgər vəli və ya başqası tərəfindən (xərclərinə) kömək edən olsa, gözləməlidir. Yalnız ağır məşəqqət və ya mühüm bir zərər meydana çıxan halda, şəriət hakimi onun talağını verə bilər. 3) Bu iki haldan başqa hallarda şəriət hakiminə müraciət edə bilər. O, 4 il müddətində onun itdiyi məntəqələrdə axtarış aparacaq. Heç bir məlumat əldə etmədiyi təqdirdə öncə onun vəlisinə talaq təklifi verəcəkdir. O, talaq verməsə, hakimin özü talaq verəcək, sonra qadın talaq iddəsi saxlayacaqdır. (Hərçənd rici talaq iddəsi saxlaması ehtimalı güclü olsa da, mümkün olan qədər ehtiyat tərk edilməməlidir.) Bundan sonra ərə gedəcəkdir. Qız iddədə olan zaman birinci əri tapılıb qayıtsa, ərə getməyə üstünlük verilir. İddədən sonra gəlsə – hətta qadın yenidən ərə getməmişsə – talaq öz qüvvəsindədir. Yalnız iki tərəfin razılığı və yeni oxunan əqdi ilə qayıtmaq imkanı vardır.
Əri itkin düşmüş qadının hökmü
Əri itkin düşmüş qadının vəzifəsi nədir? Bu müddətdə onun nəfəqəsi haradan təmin olunmalıdır?
Əri itkin düşmüş qadın barədə bir neçə hal mümkündür:1) Əgər bir xəbər gələnə qədər gözləyərsə, eybi yoxdur və onun nəfəqəsi ərinin malından ödənilməlidir.2) Əgər vəli və ya başqası tərəfindən (xərclərinə) kömək edən olsa, gözləməlidir. Yalnız ağır məşəqqət və ya mühüm bir zərər meydana çıxan halda, şəriət hakimi onun talağını verə bilər. 3) Bu iki haldan başqa hallarda şəriət hakiminə müraciət edə bilər. O, 4 il müddətində onun itdiyi məntəqələrdə axtarış aparacaq. Heç bir məlumat əldə etmədiyi təqdirdə öncə onun vəlisinə talaq təklifi verəcəkdir. O, talaq verməsə, hakimin özü talaq verəcək, sonra qadın talaq iddəsi saxlayacaqdır. (Hərçənd rici talaq iddəsi saxlaması ehtimalı güclü olsa da, mümkün olan qədər ehtiyat tərk edilməməlidir.) Bundan sonra ərə gedəcəkdir. Qız iddədə olan zaman birinci əri tapılıb qayıtsa, ərə getməyə üstünlük verilir. İddədən sonra gəlsə – hətta qadın yenidən ərə getməmişsə – talaq öz qüvvəsindədir. Yalnız iki tərəfin razılığı və yeni oxunan əqdi ilə qayıtmaq imkanı vardır.
Əri itkin düşmüş qadının hökmü
Əri itkin düşmüş qadının vəzifəsi nədir? Bu müddətdə onun nəfəqəsi haradan təmin olunmalıdır?
Əri itkin düşmüş qadın barədə bir neçə hal mümkündür:1) Əgər bir xəbər gələnə qədər gözləyərsə, eybi yoxdur və onun nəfəqəsi ərinin malından ödənilməlidir.2) Əgər vəli və ya başqası tərəfindən (xərclərinə) kömək edən olsa, gözləməlidir. Yalnız ağır məşəqqət və ya mühüm bir zərər meydana çıxan halda, şəriət hakimi onun talağını verə bilər. 3) Bu iki haldan başqa hallarda şəriət hakiminə müraciət edə bilər. O, 4 il müddətində onun itdiyi məntəqələrdə axtarış aparacaq. Heç bir məlumat əldə etmədiyi təqdirdə öncə onun vəlisinə talaq təklifi verəcəkdir. O, talaq verməsə, hakimin özü talaq verəcək, sonra qadın talaq iddəsi saxlayacaqdır. (Hərçənd rici talaq iddəsi saxlaması ehtimalı güclü olsa da, mümkün olan qədər ehtiyat tərk edilməməlidir.) Bundan sonra ərə gedəcəkdir. Qız iddədə olan zaman birinci əri tapılıb qayıtsa, ərə getməyə üstünlük verilir. İddədən sonra gəlsə – hətta qadın yenidən ərə getməmişsə – talaq öz qüvvəsindədir. Yalnız iki tərəfin razılığı və yeni oxunan əqdi ilə qayıtmaq imkanı vardır.
Vəfat iddəsində bəzənməkdən çəkinmənin miqdarı
Əri dünyadan getmiş, özü isə cavan olan (məsələn, 30 yaşında) qadın, əri vəfat etdiyinə görə zinət verməkdən həddən artıq çəkinir, hətta adi şəkildə təmizliyinə də baxmır və ərə getməkdən də çəkinir. Biri elçiliyinə gələndə “Ərimlə əhd etmişəm ki, bir daha ərə getməyim və aramızda şərt bağlamışıq ki, hansımız tez vəfat etsə, digəri evlənməsin” – deyir. Bu iş düzdürmü? Onların bağladığı bu şərtə əməl etmək vacibdirmi?
“Zinəti verməyi, bəzənməyi tərk etmək” mənasını verən “hidad”, vəfat iddəsi zamanı lazımdır. Lakin zinəti tərk etmək, paklıq və təmizliyi tərk etmək mənasında deyil. Sözü gedən şərtin heç bir etibarı yoxdur. Bu qadın iddə sona çatandan sonra evlənsə daha yaxşıdır.
Həyat yoldaşının vəfatından sonra evlənməyəcəyinə əhd etmək
Əri dünyadan getmiş, özü isə cavan olan (məsələn, 30 yaşında) qadın, əri vəfat etdiyinə görə zinət verməkdən həddən artıq çəkinir, hətta adi şəkildə təmizliyinə də baxmır və ərə getməkdən də çəkinir. Biri elçiliyinə gələndə “Ərimlə əhd etmişəm ki, bir daha ərə getməyim və aramızda şərt bağlamışıq ki, hansımız tez vəfat etsə, digəri evlənməsin” – deyir. Bu iş düzdürmü? Onların bağladığı bu şərtə əməl etmək vacibdirmi?
“Zinəti verməyi, bəzənməyi tərk etmək” mənasını verən “hidad”, vəfat iddəsi zamanı lazımdır. Lakin zinəti tərk etmək, paklıq və təmizliyi tərk etmək mənasında deyil. Sözü gedən şərtin heç bir etibarı yoxdur. Bu qadın iddə sona çatandan sonra evlənsə daha yaxşıdır.
Məscidin qədimi kitab və avadanlıqlarının muzeydə saxlanması
Ərdəkan şəhərinin bəzi məscidlərində bir miqdar əlyazma Quran və Quran hizbləri vardır ki, onların əksəriyyəti xarab və yarımçıqdır. Qalanları da məhv olmaq üzrədir. Hətta onların oğurlanması ehtimalı da var. Onları həmin məscidin adından əmanət adı ilə Ərdəkan şəhərinin muzeyinə vermək caizdirmi?
Məsciddə onlardan istifadə etmək mümkün deyilsə, yaxud məhv olmaq üzrədirsə, onları “əhsənə” çevirmək olar. Yəni onları muzeyə və qeyrisinə sataraq yerinə təzə Quranlar alıb məscidə vəqf etsinlər.
Talaqda iki həkəmin çıxardığı hökmün qüvvədə olma halları
Ər-arvad arasında olan ixtilaf və mübahisə barədə həzrət İmam Xomeyni (rizvanullahi taala ələyh) iki tərəfdən həkəm və münsifin təyin edilməsində ehtiyat buyurmuşdur. Cənab ustadın da yanaşması bununla eynidir. Əgər qadın öz ərindən ona talaq verməsini istəsə, belə ki, şəriət və qanuni baxımdan talaq vermək haqqı kişinin ixtiyarındadırsa (istisna hallarını çıxmaq şərtilə), belə halda da iki həkəm və münsifin təyin olunmasına ehtiyac vardırmı? Çünki ər talaq verməyə razı olmasa, həkəm və münsifin əlindən bir iş gəlmir və bunun heç bir faydası yoxdur. İstisna hallarında, o cümlədən, nəfəqənin verilməməsi və ya arvadın ərindən nəfəqə alması mümkün olmadığı hallarında, məhkəmə talaq üçün ölçü götürə bilirsə, belə bir halda da münsif təyin etmək lazımdır ya yox?
Quran ayələrinin zahirinə əsasən, həkəm (münsif) təyin etmək elə hallara aiddir ki, ərlə arvad arasında kəskin ixtilaf və mübahisə yaranmış olsun və bu mübahisənin onlar arasında ayrılmaqla və digər xoşagəlməz əməllərlə nəticələnəcəyi gözlənilsin. Belə halda şəriət hakimi onların işinə baxmaq üçün iki həkəm (münsif) təyin edir. Bu iki həkəm (münsif) o halda ayrılmağa hökm verə bilərlər ki, ər-arvad tərəfindən, onlara məsləhət gördükləri hər bir iş, hətta talağa əməl etməkləri həvalə olunmuş olsun.
